İşçi, işyerinde cinsel tacize uğramışsa, işveren kendisine hakarette bulunmuş ve tehdit etmişse, bir haftadan fazla iş durmuşsa sözleşmesini feshederek tazminatını alabilir.
Kıdem tazminatı alabilmek için gerekli ilk şart, o işverene bağlı olarak en az bir yıl çalışmış olmaktır. Bir yıldan daha kısa çalışmalarda hangi şekilde iş sözleşmesi sonlanmış olursa olsun kıdem tazminatı alınamaz. Tabii tazminat alabilmek için işten çıkış nedeni de önemlidir.
HESAP İŞVEREN TEMELLİ
Kıdem tazminatı alabilmek için gerekli bir yıllık sürenin hesaplanmasında önemli bir ayrıntı, bu sürenin işyeri temelli değil işveren temelli hesaplanmasıdır. Yani aynı işverene bağlı olarak iki ayrı işyerinde altı aylık sürelerle çalışan bir kişi işten çıkarken kıdem tazminatına hak kazanabilir.
DEVREDEN ÖDEMEK ZORUNDA
İşyerinin devri halinde, aynı işyerinde çalışmaya devam eden işçilerin kıdemi kesilmez. Yani A işverenine bağlı işyerinde 6 aylık kıdemi olan işçinin kıdemi, işyerinin B işverenine devredilmesi halinde sıfırlanmaz.
SORUMLULUK DEVAM EDER
İşyerinin devri halinde bir önceki işveren de işçilerin kıdem tazminatı ödemelerinden sorumludur. Yani işyerini devreden işverenin kıdem tazminatı sorumluluğu devam eder. İşyerinde çalışmaya devam eden ve kıdem tazminatına hak kazanan işçinin kıdem tazminatı ödemesinden eski işveren işçiyi çalıştırdığı süre kadar sorumludur. Yeni işveren işyerini devraldığı işverenden işçiyi çalıştırdığı süre kadarki ödemeyi talep edebilir.
HANGİ HALLERDE ALINIR?
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için genel olarak işveren tarafından işten çıkarılmak gerekmektedir. Aşağıda sıralanan nedenler iş sözleşmesinin feshi halinde ise kıdem tazminatı alınabilir:
- İşverenin işçisini ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller dışında bir nedenle işten çıkartırsa
- İşçi işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması sebebiyle, sağlık nedenleriyle ve zorlayıcı nedenlerle işten ayrılırsa
- Erkek işçiler askere giderse
- Emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısını ve sigortalılık süresini doldurursa
- Kadın işçiler evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılırsa
- Çalışanın vefat etmesi halinde.
PARASIZ İŞTEN ÇIKARILABİLİR
İşçi eğer işveren tarafından performansının düşük olması nedeniyle, iş arkadaşları ile anlaşamaması nedeniyle, hastalığa yakalanması nedeniyle işten çıkartılırsa kıdem tazminatı alabilir. Ancak her durumda tazminat alınamaz. işveren işçisini başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması, hırsızlık yapması, işyerine sarhoş gelmesi gibi ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle işten çıkartırsa kıdem tazminatı ödemez.
HASTALIK VARSA KAÇIN
İşçinin haklı nedenle iş sözleşmesini feshetmesi halinde de kıdem tazminatı hakkı doğar. Yani işçi, eğer işyerinde sürekli doğrudan birlikte çalıştığı bir işçinin bulaşıcı bir hastalığı varsa, işyerinde cinsel tacize uğramışsa, işveren kendisine hakarette bulunmuş ve tehdit etmişse, işyerinde bir haftadan daha fazla bir süre iş durmuşsa iş sözleşmesini feshetmek suretiyle kıdem tazminatını alabilir.
EVLENEN KADIN BİR YIL İÇİNDE İŞİNİ BIRAKABİLİR
Bu nedenler dışında erkek işçiler askere gitmeleri halinde tazminat alabilirler. Askerlik nedeniyle sözleşme feshi halinde işçi kıdemini alarak askere gidebilir. Tazminatı alınabilen diğer durum ise, emeklilik için gerekli prim günü ve sigortalılık süresini doldurup, emeklilik için gerekli yaş şartını çalışmadan beklemek isteyen işçilerin işten ayrılması. Kadın sigortalılar için evlilik nedeniyle işten ayrılma durumunda tazminat hakkı var. Evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde işinden ayrılan kadın, kıdem tazminatına hak kazanır. Örneğin 1 Ocak 2014 tarihinde evlenen kadın işçi, 1 Ocak 2015 tarihine kadar işten ayrılması halinde kıdem tazminatını alabilir.