KÜLTÜR-SANAT
Eklenme tarihi: 9 Ocak 2017 Pazartesi 09:55
İstanbul'un süslü karakolları
İstanbul'da 2. Mahmut döneminde inşa edilen tarihi karakollardan çok azı günümüze ulaşabildi
1/69
MEHMET ŞİMŞEK / aksam.com.tr
İSTANBUL'UN SÜSLÜ KARAKOLLARI
Padişah 2. Mahmut döneminde inşa ettirilen karakol binalarından günümüze pek azı ulaşabildi.
2/69
KORUMACILIĞIN OLUMLU SONUÇLARI
Dünyanın her yerinde olduğu gibi Türkiye'de de asker ve polislerin bir kere girdikleri binadan çıkması uzun zaman alır. Sanat tarihçilerinin bir bölümüi bu durumun mimari ve korumacılık bakımından bazı olumlu sonuçlar verdiği konusunda hemfikir...
3/69
ÇOĞUNUN SADECE DIŞ CEPHESİ KORUNABİLDİ
Günümüze ulaşabilen tarihi yapıların dış cepheleri belli ölçülerde korunabilmiş olmasına rağmen bazıların girişinde bulunan tuğraları ve kitabeleri silinip yok oldu. Çoğunun mimari özellikleri kayboldu. İç yapısı özenle korunan tek yapı ise Karaköy'de bulunan tarihi Voyvoda Karakolu...
4/69
NEDEN BİRBİRİNE BU KADAR YAKIN?
Geçmişte neredeyse her sokak başında bir karakol binasının olması İstanbul'daki çıkmaz sokaklardan oluşan ve polis denetimini imkansızlaştıran bir yapıdan oluşuyordu. 19. yüzyılda başlayan karakol furyası bizzat padişah tarafından yaptırılıp, devletin otoritesini simgelediği için yaygınlaştırılmış. Bu nedenledir ki, bazı semtlerde birden fazla karakol birbirine yakın bir şekilde konuşlandırılmış.
5/69
SARAYLARIN İÇİNDE BİLE VAR
Osmanlı'da döneminde yapılan bazı karakollar sarayların içinde saray halkını, devlet erkanını korumak için büyük karakollar inşa edilmiş. Ayrıca çarşı, han gibi ticari merkezlerde, mesire yerlerinin yakınlarında da karakol yapılarak halkın kendisini güven içinde hissetmesi hedeflenmiş. (Fotoğrafta Topkapı Sarayı'ndaki karakol binası görünüyor)
6/69
PADİŞAHIN İMZASINI ATTIĞI YAPILAR
Karakollar dönemin mimari özelliklerini anlamamız açısından önemli yapılardır. Osmanlı'da yabancı mimarların da inşa ettiği resmi binaların büyüklükleri ve önemine göre cephelerine hangi padişah tarafından yapıldığını gösteren uğra ve armaların yanısıra padişahı öven kitabeler de monte edilmiş.
7/69
İDARİ BİNALAR ÜSTE SUÇLULAR BODRUM KATINDA
Karakol önlerinde denetimi sağlamak amacıyla binanın mimarisine uyumlu şekilde ahşap nöbetçi kulubeleri ihmal edilmemiş. Karakoldaki oda taksimatı ise idari çalışanlar üstte, suçluların tutulduğu nezarethaneler ise giriş veya bodrum katlarında penceresiz olarak inşa edilmiş.
8/69
İŞTE GÜNÜMÜZE KADAR ULAŞABİLEN TARİHİ KARAKOLLARDAN BAZILARI
TEŞVİKİYE KARAKOLU
Asıl adı Harbiye Polis Karakolu. Halk arasında Teşvikiye Karakolu olarak biliniyor. Silinmiş bir tuğrası var. İtalyan Mimar Raimondo d'Aronco bu karakol için bir proje hazırlamış fakat uygulanmamış. Ancak binanın iki köşesindeki çeşmelerin onun tasarımı olduğu sanılıyor. 19 yy. haritalarında Prens Yusuf İzzetin'in konağın bahçe duvarına yaslanmış olarak inşa edildiği görülüyor. Bahçesinde semte adını veren nişan taşlarından birisi mevcut.
9/69
ÇIRAĞAN KARAKOLU
Mimarı bilinen az sayıda karakoldan biri. İki katlı bina ünlü Balyan Ailesi'nden Simon Balyan tarafından inşa edilmiş. Bina sonradan kat ilave edilerek üç katlı bir yapıya dönüştürülmüş.
10/69
ÇİNİLİ KARAKOL
Üsküdar'da Çocuk Şube Müdürlüğünün hizmet verdiği "Çinili Karakolu", 2 asırlık geçmişiyle dikkati çekiyor.Bina, Abdülmecid Han'ın talimatıyla Tanzimat Fermanı'nda yer alan ''Tüm vatandaşların can, mal ve namus güvenliğinin sağlanması'' maddesi kapsamında inşa edildi. Çınar ağaçlarının gölgesindeki tarihi bina yüzyıllara dayanan geçmişi ile görenleri etkiliyor.
11/69
BEŞİKTAŞ'IN SÜSLÜ KARAKOLU
Bina, 1866'da Sultan Abdülaziz tarafından yaptırıldı. Adı Aziziye Karakolu. Ancak cephesindeki bezemeler nedeniyle halk arasında Süslü Karakol olarak nam saldı. Ihlamur'da III. Selim bir menzil kurmuş, tüfek atışı yarışmaları düzenlemişti. II. Mahmud da kitabeli nişantaşları diktirdi. Daha sonra Abdülmecid iki kasır inşa ettirdi. III. Selim zamanında yapılan ahşap karakol yetersiz hale geldiğinden yıktırıldı ve yerine bugünkü karakol yaptırıldı. Süslü Karakol 1910'dan sonra jandarma mektebi oldu, 1922'de kullanım dışı kaldı. Şimdilerde özel bir restaurant olarak hizmet veriyor...
12/69
TARİHİ ALEMDAR KARAKOLU
Yerebatan Caddesi ile Alemdar Caddesi’nin kesiştiği noktada yer alan sarı renkli, üç katlı karakol da bunlardan biri. 1905’te inşa edildi, sıradan bir semt karakolu iken 1917’de önemi daha da arttı. Zira Sadrazam Talat Paşa hemen yanı başındaki konakta devlet işlerini idare ediyordu. Bu dönemde adeta ‘Başbakanlık Koruma Dairesi’ gibi vazife yaptı. Talat Paşa’nın bir yıl sonra yurtdışına kaçmasının ardından asli vazifesine geri döndü. Epey bir zaman semt karakolu olarak hizmet verdikten sonra 1970’lerde ‘Turizm Polisi’ bu binayı kullanmaya başladı. Şöhreti Yeşilçam’a kadar ulaştı. Babacan başkomiser Hulusi Kentmen filmlerinde pala bıyıklarını burarak mahallenin asayişini bu karakoldan sağlıyordu.
13/69
ARNAVUTKÖY POLİS KARAKOLU
Boğaziçi'nin en nezih semtlerinden Arnavutköy'de yapılan tarihi karakol 1843'te yapılmış iki katlı büyük ve boğaz kenarında yer alıyor. Okunabilir bir kitabesi var. Kısmen silinmiş olarak Abdülmecid'in tuğrasını taşıyor.
14/69
BİLİNEN EN GEÇ ÖRNEK
Tarihi karakol binaları arasında bilinen en geç döneme örnek verilebilir. Eyüp'teki binanın giriş kapısınn üzerinde 1921 tarihli bir kitabe bulunuyor.
15/69
KUMKAPI KARAKOLU
1969 yılında tescil edilen 2 katlı binanın hangi dönemde yapıldığı bilinmiyor.
16/69
KARAKÖY KARAKOLU
Vovyoda Karakolu olarak da anılan bina İç ve dış cephesi büyük ölçüde korunan tek karakol. Abdülaziz arması kırık olarak yapının yanında korunuyor. Ancak bu armanın cephede nereye oturduğu bilinmiyor. Süslemeli ahşap iç yapısı ve binanın içindeki alarm çanı önemli özellikleri.
17/69
SARIYER ESKİ KARAKOL BİNASI
Sarıyer Mesarburnu’ndadır. 1911 yılında eklektik uslupta kagir olarak inşa edilen karakol binasının kitabesinde Sultan 5. Mehmet Reşat’ın tuğrası vardır. Günümüzde subay gazinosu olarak kullanılmaktadır.
18/69
GALATA'DAKİ İNGİLİZ KARAKOLU
Birinci Dünya Savaşı'ndan sonraki 4-5 senelik bölümde ingilizler tarafından öncelikle hapishane olarak kullanılmış, sonra karakola çevrilmiş yapı.Özellikle Galata Kulesi Sokak, Kuvvai Milleyicileri izlemeye çalışan İngiliz istihbaratının merkeziydi.Hapishane binası Cumhuriyet'ten sonra Türkiye'de görevli İngilizler tarafından kullanıldı, 1933'de 425 İngiliz lirası karşılığı Galatalı tüccar Pierre Fournial'a satıldı. 1942'de Mersedes Ailesi binayı satın alarak birinci kata bir cumba ekledi ve üst kattaki parmaklıkları söktürerek burayı ev yaptı.
19/69
