Salgında yeni dönem! Bu köpekler kovidli hastaları kokularından tanıyor

K9 köpekler, güvenlik güçleri tarafından patlayıcı ve uyuşturucu maddelerin bulunmasında uzun yıllardır yardımcı elaman olarak kullanılıyor. Koku alma duyusu insanlarınkine göre çok daha gelişmiş olan bu hayvanlar, aynı zamanda burunları sayesinde insanlardaki bazı hastalıkları da algılayabiliyor.

Merkezi İstanbul'da bulunan bir güvenlik şirketi de pozitif Kovid-19 vakalarının tespitinde yurt dışında daha önce benzer denemeler yapılan K9 köpeklerinin kullanılmasını içeren bilimsel bir çalışma yaptı. Bu kapsamda Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Cerrahpaşa Veteriner Fakültesi ve TAV Güvenlik tarafından başlatılan ve yaklaşık bir yıldır süren çalışmalarda sona gelindi.

Çalışma denemelerle başladı

Arnavutköy'ün Bolluca Mahallesi'nde bulunan eğitim merkezinde alanında uzman ve tecrübeli K-9 idarecileri, gerekli izinlerin alınması ve ilgili kurumlarla işbirliği anlaşmalarının imzalanmasının ardından K9 birimindeki köpeklerle denemelere başladı.

Hastaların koltuk altlarından alınan ter örnekleri köpeklere koklatıldı. Yaklaşık 6 ay süren ve ödül-ceza sistemiyle eğitilen köpeklerin hasta insanların kokularını ayır edebildiği görüldü. K9 köpekleri tespit ettikleri pozitif Kovid-19 vakalarının önünde oturarak tepki gösteriyor.

Havalimanlarında görev alacaklar

Projenin son safhasında insanların bulunduğu ortamlarda denenmesinin ardından başta havalimanları olmak üzere insan kalabalığının olduğu her yerde K9 köpekleri görev alabilecek. TAV Güvenlik Genel Müdürü Turgay Şahan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, K9 köpeklerinin eğitilmesi için 2019 yılında bir eğitim merkezi kurduklarını söyledi. Şahan, koku duyuları insanlara göre 100 bin kata kadar gelişmiş olan K9 köpeklerinin, uzun yıllardır dünyanın farklı ülkelerinde hastalıkların tespitinde görev aldığını hatırlattı.

Bu çalışma için köpeklerin patlayıcı ve hastalıkları tespit etme yeteneğinden yola çıktıklarını belirten Şahan, "Hayata geçirilen uygulamaları inceleyerek, K9 birimimizi pandemi koşullarında kritik öneme sahip olan bu konuda geliştirmeye başladık. Geçtiğimiz dönemde bir yandan köpeklerin temel koku eğitimleri devam ederken diğer yandan da gerekli ekipmanları temin ederek testler için tüm hazırlıklarımızı tamamladık." dedi.

"İşimizi kolaylaştıracağını düşünüyoruz"

Şahan, dünyanın farklı ülkelerinden benzer çalışmaların yapıldığına dikkati çekerek, şu bilgileri paylaştı: "Kendi coğrafyamızın, kendi ülkemizin gereksinimlerini dikkate alarak böyle bir çalışmaya ihtiyaç olduğunu gördük. Yönetimimizin aldığı kararla yola çıktık. Kamu otoritelerinin desteği çok önemliydi. Gerekli izinler ve onaylar alındıktan sonra bu amaçla Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Veteriner Fakültesi işbirliğiyle bir araya geldik. Bu işin bilimsel tarafı da çok önemliydi. Bu tarafını atlayarak bu işi yapamazsınız. Kovid-19'un tespitinde PCR testi, antijen ve antikor testleri işin özünü oluşturuyor. K9 köpekleriyle yaptığımız tespitler, bu tıbbi testlerin önüne geçmeyecek. Kalabalık yönetimlerinin öncelikli olduğu yerlerde hız ve konforu koruyabilmek için K9 köpeklerinin bu testlere yardımcı olabileceğini düşünüyoruz. İşimizi kolaylaştıracağını düşünüyoruz."

Şahan, yaptıkları çalışmanın bilimsel bir araştırma olduğunu ve 4 ayrı fazdan oluştuğunu dile getirdi.

Test yapabilme kabiliyetleri yüzde 94'ün üzerinde

K9 köpeklerinin eğitimden başarılı bir şekilde çıktığını dile getiren Şahan, şöyle devam etti: "Eğitimde vakaların özellikleri yazılıyor. Köpeklerin gösterdiği davranışlar kayıt altına alınıyor. Sürekli ve belli aralıklarla köpeklerin tıbbi kontrolleri yapılıyor. Köpeklere bulaş olup olmadığına bakılıyor. Burasını yarı sağlık tesis modeline çevirdik. Çalışanların ve köpeklerin hijyenine ve gelen numunelerin doğru ortamda buraya taşınıp katkı sağlaması çok önemliydi. 2. faz bu açıdan çok önemliydi. 2. faz yaklaşık 6 aydan fazla sürdü. Bugün geldiğimiz noktada K9 köpeklerinin Kovid-19'a yönelik test yapabilme kabiliyetinin yüzde 94'ün üzerinde olduğunu gördük. Bu bilimsel olarak da partnerlerimiz tarafından gerekli izinler alındıktan sonra yayınlanması söz konusu. Bu da projenin 3. fazı olacak. Bu yayının ardından 4. fazı havalimanı ve benzeri yerlerde uygulama aşamasına geçeceğiz."

Köpekler tüm varyantları hafızalarına yazmış durumda

K9 köpekleri eğitmeni Orkun Kara ise 10 köpeğin Kovid-19 hastalarının tespit etme eğitimine alındığını söyledi. Tüm köpeklerin belli oranlarda başarıya ulaştığını aktaran Kara, "Hemen hemen tüm köpeklerimiz yüzde 90'ın üzerinde başarıdalar. Ancak bazı köpeklerimiz daha üstte." dedi. Kara, köpeklerin kalabalık ortamlarda insanı korkutmayacak şekilde çalışacaklarını ifade etti. Eğitim sürecini de anlatan Kara, şu bilgileri paylaştı: "Kovid-19 pozitif olan hastalardan koltuk altı ter numunesi alıyoruz. Bu numuneleri çantalar içerisinden getiriyoruz ve bunların üzerinden eğitimlere devam ediyoruz. Bu kokuları köpeklere ezberletiyoruz. Şu anda tüm köpeklerimiz bütün varyantları hafızalarına yazmış durumdalar. Köpekler bu kokuları biliyor. Köpekler pozitif maddeyi bulduğunda oturuyorlar. Köpeklerimizin tümü patlayıcı tespit köpekleri aslında. 8 çeşit patlayıcıyı biliyorlar. Kovid ile beraber 9. kokuyu ezberlemiş oldular. Hazırladığımız aparatlarda köpekler 8-10 santimetre mesafeden kokuyu tespit edebiliyorlar."