Türkiye'nin 'karın ağrısı' cari açığı bir kez daha gündeme taşındı... Enerjideki tablo, cari açıktaki düzelmeyi geciktiriyor. Banka, otomotiv ve inşaat sektörünün direnmesi ile ithalatın ve cari açığın daralması, ancak sınırlı boyutta ve yavaş gerçekleşiyor. Hazır Avrupa iyimserken, Türkiye'nin ek mali önlemlere ihtiyacı var
Ekonomi politikasına Türkiye'nin önündeki en önemli sorulardan birisi cari açıktaki yüksek seviyenin hangi hızda normalleşeceği. Son dönemde özellikle sanayi üretimi verilerinde göze çarpan ekonomik aktivitedeki yavaşlamaya bakarak cari açıkta da benzer bir yavaşlamanın kademeli olarak devreye girmesi bekleniyor. Son açıklanan dış ticaret açığı ve ödemeler dengesi rakamları bu beklentileri kısmen destekliyor.
DIŞ AÇIKTAKİ DÜZELME 'DEVEDE KULAK'
Ocaktaki verilerde dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4.7 oranında azalmıştı. 12 aylık toplamda da dış ticaret açığı 105.5 milyar dolara düşmüştü. 12 aylık dış ticaret açığında en yüksek seviye ekim ayında 106.7 milyar dolar olarak kaydedilmişti. Yani son dört ayda dış ticaret açığı 1.2 milyar dolar azalmıştı. Ama bu azalma 'devede kulak' kalıyor ve cari açıkta tam düzelme için yeterli değil.
Nitekim cari açık ocakta 6 milyar dolar gerçekleşti. Bu rakam geçen yılki seviyeye yakın.... Arada sadece 25 milyon dolar azalma söz konusu. 12 aylık toplamda ise zirve yine geçen yılın ekiminde yakalanmış ve yıllık cari açık 78.6 milyar dolara ulaşmıştı. Ocak ayında 12 aylık cari açık 77.1 milyar dolara düşmüş durumda, dört ayda toplam 1.5 milyar dolarlık bir azalma gerçekleşmiş.
HAM PETROL İHRACATI DA ARTTI
2009 yılında küresel krizin de etkisiyle yıllık toplamda 15 milyon tonun altına inen ham petrol ithalatı son dönemde 18 milyon tona ulaşmış durumda. Aynı zamanda, 2010 yılında toplam 38.5 milyar dolar olan mineral yağ ve yakıt ithalatı 2011 sonunda 54 milyar doları geçti, ocak ayı itibarıyla da 12 aylık toplamda 55 milyar dolara ulaştı. Petrol fiyatlarının İran ve Suriye gerilimleri nedeni ile yukarı doğru gitme olasılığının yüksek olduğu düşünülürse, cari açıktaki düzeltmenin beklenenden uzun zaman alacağını tahmin etmek zor olmaz.
DÜZELME GECİKİYOR ÇÜNKÜ...
DIŞ ticaret ve cari açıkta düzeltmenin yavaş tempoda devam etmesi beklentileri ve risk algılamasını bozuyor. Ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın belirginleşmesine rağmen, bu yavaşlamanın aynı oranda cari açığa yansımamasının gerisinde ilk akla gelen faktör enerji ve petrol fiyatlarındaki artışlar. Enerji ve petrol ithalatında görülen miktar artışları da cari açıktaki düzeltmeyi geciktiriyor.
BU FIRSATI KULLANALIM
GRAFİĞE göre cari açıktaki yükseliş geçen yılın son çeyreğinde durmuş. Doğrudan yatırım girişleri de yükselme trendinde. Ancak doğrudan yatırımlar cari açığın sadece beşte birini karşılıyor. Trend olumlu olsa da yeterli değil. Maliye politikasındaki sıkılık ve kredilerdeki gelişmeler olumlu. Ama yine de banka, otomotiv ve inşaat sektörünün direnmesi ile ithalatın ve cari açığın daralması, ancak sınırlı ve yavaş gerçekleşiyor. Hazır Avrupa daha iyimser havaya girerken, ek iç ekonomi politikası önlemleri gerekiyor.
Finansman tarafında işler iyi gidiyor
ÖDEMELER dengesinin finansman tarafında bir miktar düzelme gerçekleştiğini de belirtmemiz gerekiyor. 2009 ve 2010 yıllarında hem brüt hem de net toplamda 10 milyar doların altına inerek (küresel krizin devreye girmesiyle) hız kesen doğrudan yatırım girişlerinde ciddi bir artış trendi söz konusu. 2011 yılında doğrudan yatırım girişleri brüt 15.9 ve net 13.4 milyar dolara ulaşmıştı. Ocak ayında bu trend devam etmiş, doğrudan yatırım girişleri geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık 350 milyon dolar artmış. Net rakamlarda ise geçen yılın ocak ayında eksi 155 milyon dolar olan doğrudan yatırım girişi bu yıl 827 milyon dolara yükselmiş. 12 aylık toplamda doğrudan yatırım girişi 14.4 milyar dolara ulaşmış durumda. Aşağıdaki grafikte doğrudan yatırım girişlerinin izlediği seyir cari açığın izlediği seyirle bir arada veriliyor.