İşverenin, iş sözleşmesinin sona ermesi dışında işçiye yıllık izin ücreti ödemesi hukuka aykırı. Aksi halde işyerine para cezası gelebildiği gibi, izin hakkını kullanamadığını ispat eden işçiye da tazminat hakkı doğar.
Yıllık izin, anayasal temelli dinlenme hakkı kapsamında ele alınan bir haktır. Dolayısıyla işverenin işçiye izin vermeme hakkı olmadığı gibi, işçinin de izin kullanmayıp yıllık izin günlerinin parasını talep etmesi mümkün değildir. Ancak iş sözleşmesinin sona ermesi halinde kullanılmayan yıllık izinlerin ücreti işçiye ödenebilir. Yargıtay bu konuda verdiği yakın tarihli kararında bu hususu açıkça vurguladı ve işverenlerin yıllık izin ücreti adı altında işçilere ödeme yapmasının hukuka aykırı olduğuna karar verdi. En az bir yıllık çalışması olmayan işçilere işveren yıllık izin vermek zorunda değildir. Ancak avans yıllık izin kullandırılabilir.
PARASI İSTENEMEZ
İş yoğunluğundan şikayet eden çalışanların yıllık izinlerini kullanamadıklarını ve birikmiş 45 gün izin haklarından bahsettiklerini duyarız. Bu durum son derece yanlıştır. İnsan kaynakları departmanları yıllık izinlerin bitirilmesi yönünde uygulamalar yapıyor. Çünkü yıllık iznin kullandırılmaması, işyerine idari para cezası getiriyor. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’ne intikal eden davada işçi, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını ve iş sözleşmesi sonlandığında kullanmadığı yıllık izinler için ödenen ücretin eksik olduğunu iddia etmiştir. Yerel mahkeme işverenin işçiye yıllık izin kullandırmadığını ancak kullandırmadığı yıllık izin süreleri için ücret ödediğine dair bilirkişi raporuna göre karar vermiştir.
NASIL HESAPLANIYOR?
Raporda işçiye ödenen yıllık izin ücreti karşılığındaki gün sayısı, iş sözleşmesi sona erdiği tarihteki kullanmadığı yıllık izin gün sayısından düşülerek işçinin alacağı kullanılmamış yıllık izin ücreti hesaplanmıştır. İşçinin bir yılda kullanmamış olduğu 10 günlük izni karşılığı o dönemki ücreti üzerinden 10 günlük brüt ücreti tutarında kendisine ödeme yapılmıştır. Raporda işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte kullanmadığı 80 günlük izin, kendisine ödenen 10 günlük izin süresinden düşülmüş ve sonrasında kalan 70 gün üzerinden yıllık izin ücreti hesaplanmıştır.
ÇALIŞANA TAZMİNAT HAKKI
Örnek üzerinden anlatmak gerekirse işçinin yıllık izin ücretinin 70 değil 80 gün üzerinden ve iş sözleşmesi sonlandığı tarihteki ücreti üzerinden hesaplanması ve bulunan tutardan daha evvel 10 günlük yıllık izni karşılığı ödenen tutarın düşülerek nihai alacağın belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu durumda işçinin son ücretyile yıllık izin ücretinin ödendiği tarihteki ücreti arasındaki farklılık işçi lehine hesaba dahil edilmiş olacaktır. Bu çerçevede işverenlerin yıllık izin kullandırmayıp ücret ödemeleri halinde ancak avans niteliğinde bir ödeme yapmış olacakları ve iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki ücret üzerinden bu tutarın yeniden hesaplanacağını bilmeleri gerekiyor. Diğer yandan işçinin yıllık izinlerinin kullandırılmaması halinde durumu ispat ederek iş sözleşmesini feshetmesi ve kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacağı da unutulmamalıdır.
AVANSTAN AYRI HESAPLANIYOR
Yargıtay kararı bilirkişi raporundaki hesaplamanın hatalı olduğuna hükmetmiştir. Bu kararının gerekçesi ise iş ilişkisinin devamı sırasında ödenen yıllık izin ücreti avans mahiyetinde olup fesihle hak kazanılan yıllık izin ücretinden mahsup edilmesidir. Yargıtay işveren tarafından işçiye çalışırken ödenen yıllık izin ücretinin ait olduğu izin sürelerinin, hak kazanılan yıllık izin süresinden gün olarak indirilmesinin hatalı olduğuna hükmetmiştir.