Merkez Bankası'nın kuru baskı altına almak için ciddi atak yaptığını söyleyen Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Nafiz Karadere "Beklenen etkiyi başta göstermedi. Talihsizlik ertesi günkü FED’in kararıydı" dedi.
Nafiz Karadere Garanti Bankası KOBİ bankacılığı, kurumsal marka yönetimi ve pazarlama iletişimi’nden sorumlu Genel Müdür Yardımcısı. Daha çok bankanın ‘kadın girişimci’ projelerinde ön safhada yer alıyor. Hatta Garanti Bankası’nın kadın girişimcilerden sorumlu genel müdür yardımcısı da diyebiliriz. Randevulaşırken, ana konu olarak kadın girişimciliği, genç girişimciliği olarak belirlemiştik. Ne var ki, dövizdeki yükseliş, Merkez Bankası'nın hamlesi ve faizlerdeki artış ile bir bankacıyla buluşmuşken piyasaları konuşmamak olmaz.
2014'E YÖNELİK TAHMİN ÇOK ZOR
Eski demeçlerinize baktım da kasım ayında yani henüz 17 Aralık ile başlatılan kargaşa ortamından çok daha önce “Faizlerde düşüş beklemeyin ancak yükselme de beklemiyoruz. Faizler ve kurun şu an bulunduğu seviye 2014’ü temsil ediyor” açıklamanız var. Bugün kurun ve faizin geldiği nokta nereyi temsil ediyor?
O sözleri söyledikten sonra köprünün altından çok sular aktı. Hiç kimse öngöremezdi. 2014’e ilişkin kur ve faizde tahmin yapmak çok zor. FED’in (Amerikan Merkez Bankası) ne yapacağı belli, politikalarına devam edecek. Bizim ekonomistlerin yaptığı analizlerinden yararlanarak, kendi deneyimimi de katarak bu sene içinde dolar/TL kurunun 2.20 seviyesinde olacağını gösteriyor. Ekstra başka bir gelişme olmadığı takdirde… Merkez Bankası’nın kuru baskı altına almak için yaptığı bu ciddi atak kur üzerinde beklenen etkiyi gösterecektir. Niye göstermedi? Talihsizlik ertesi gün FED’in kararının gelmesiydi. Dolarda gevşeme 2.20’ye olacaktır.
Faiz artışıyla birlikte kredi kullanan reel sektörün, tüketicinin durumu ne olacak?
Kredilerde bugünden itibaren zaman içinde üç puanlık bir artış anlamına gelir. Tüm krediler için geçerli değil tabii ki. Borçlu cari hesap kredilerinde birinci günden itibaren fiyatlandı. Tüketici kredilerinde aldığı faiz neyse o kalır, yasa var. Ticari kredilerde de belli bir vade için anlaşılan kredilerde banka değişiklik yapamaz. Taksitli ticari kredilerde faizler artırılabilir ancak bankalar yansıtmaz çünkü etik değildir. Vadesi geldiğinde yeni faiz üzerinden yenilenecektir.
İHRACAT TEŞVİK EDİLDİ
2014’te ekonomi nasıl gelişecek?
Kriz çığırtkanlığının anlamı yok. Herkes ayağını yorganına göre uzatmalı. İhracat, turizm ve tarım gibi sektörler bu konjonktürden ya olumsuz etkilenmeyecek ya da olumlu etkilenecek. İhracat zaten bu kurla teşvik edildi, turizm keza bu kurla Türkiye cazip oldu. KOBİ’ler de ihracata ağırlık vermeli.
ALTIN BİLEZİĞİNİ TEMİNAT GÖSTER, KREDİYİ KULLAN
Türkiye’den sadece Garanti Bankası ’nın üyesi olduğu Global Banking Alliance for Women’ın İstanbul’daki toplantısında da gördük ki gelişmiş, gelişmekte olan ülkelerin bankaları kadın müşteriyi önemsiyor, sisteme dahil etmeye çalışıyor. Türkiye’de kadının bu kadar göz ardı edilmesinin nedeni ne? Siz de kadın girişimcileri 2006’dan beri önemsiyoruz, topu topu geçen süre 7 yıl. Bu bankacılık sisteminin bir eksiği mi?
Şüphesiz eksiği ama bunu sadece bankacılık kesiminin eksiği değil, Türkiye’nin eksiği, devletin bir eksiği. Biz bir şeyi başlattık, farkındalık yarattık. Bugün hangi bankanın kapısını çalsanız, biz kadın girişimcilere kredi veriyoruz der. Biz onların ihtiyaçlarını analiz edip, uygun çözüm ürettik.
Kadın girişimcilere verdiğiniz kredinin diğer kredilerden farkı ne?
Faizi farklı. KGF’ye (Kredi Garanti Fonu) daha düşük komisyon uygulattırıyoruz, onlara özel altın teminatı çıkardık. Anadolu’da kadın teminat gösteremiyor ama bileziği var. Altını teminat gösterip, kredi kullanma imkanı sağladık.
'PATRONİÇE'LERE SUNDUĞU KREDİ 1.9 MİLYAR LİRA
Bugüne kadar kadın girişimcilere ne kadar kredi verdiniz?
Kadınların yöneticisi olduğu işletmelere verdiğimiz kredi bugüne kadar 1.9 milyar liraya ulaştı.
Toplam içinde, kadın girişimcilere verdiğiniz kredinin oranı nedir?
Toplamın içinde çok bir anlam ifade etmez. Önemli olan buraya sıfırdan gelinmesidir. Kadınlara verdiğimiz krediyi bu yıl 200 milyon dolar artırmayı hedefliyoruz.
GİRİŞİMCİ KADINLARIN ÜÇ SIKINTISI VAR
Kadınların girişimci olma konusunda cesaretleri yok, bilgi eksiklikleri var, banka kredilerine erişimde ciddi zafiyetleri var. Üçüncüsü en kolayı kadın girişimci destek paketi oluşturduk. Faizler ne olursa olsun, en ucuz krediyi kadın girişimcilere veriyoruz. Kadınlara pozitif ayrımcılık yapmaya karar verdik. Kadın girdişimcilere de sorduk, pozitif ayrımcılık kavramı ayıp olur mu diye, aksine memnun oldular.
KRİZ ANLARINDA BANKALAR TATLI KAR PEŞİNDE Mİ?
Ekonomide her hangi bir sıkıntı yaşandığında iş alemi ‘bankalar yüksek kar elde ediyor, reel sektörü düşünmüyor’ diye yakınmaya başlar. Bankacılar sahiden tatlı kâr mı elde ediyor?
Böyle bir şey yok. Kârı açıkladık, 3 milyar küsur TL. Küçük veya orta ölçekli firma baktığında vaay diyor, kendi kârıyla karşılaştırıyor. Garanti Bankası’nın büyüklüğüne kimse bakmıyor. 3 milyar liralık kar, ne kadar bilanço büyüklüğünden elde ediliyor ona bakmak lazım. Bilanço büyüklüğüne böldüğün zaman bu kâr yüzde kaçtır? Kâr olmak da zorunda, global krizden Başbakanımızın dediği gibi Türkiye teğet geçerek kurtulduysa bunda en büyük etken bankacılık sektörünün gücü.
TÜM BANKALAR ÜÇTE BİR ÇİFTÇİ KREDİSİNDE RAKİP
Çiftçiler de son dönemde bankaların ilgi odağı oldu, bu durumu neye borçluyuz?
Ziraat Bankası gerçeği var, devlet de tarım sübvansiyonu Ziraat üzerinden verdiği için tarım kredilerinin üçte ikisini Ziraat Bankası veriyor. Tüm bankalar diğer üçte biri paylaşıyor. Türkiye’nin gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 9.7’si tarımdan geliyor. Garanti gibi 81 ile yaygınlaşmış şuben varsa ki Anadolu’da illerin gelirinde tarımın payı yüksek. Tarım kredisi kullandırmadan o illerde şube açmanın bir anlamı yok. Son zamanlar derken, son 10 yıl demek lazım.
İŞLETMELERİN SADECE %11'İ DÖRDÜNCÜ YILI GÖREBİLİYOR
Türkiye’de girişimcilik hangi evrede?
Emekleme safhasında. Bir türlü çözüm bulamadığımız bir konu vardı. Hayata atılmak isteyen biri ama sermayesi yok. Bankacılık Yasası’na göre bilanço veremeyen, finansal geçmişi olmayan birine bankalar kredi veremez. Ailesinden, arkadaşlarından borç alıyor veya tefeciye borçlanıyor. Çarpık bir başlangıç yapıyor. Türkiye’de 1’inci yılın sonunda açılan dükkanların yüzde 5’i batıyor. Üçüncü yılın sonunda sadece yüzde 11’i hayatta kalıyor. Neden batıyor diye baktığında bilgi eksikliği, sermaye eksikliği, yeterli finansmana ulaşamama. Biz dedik ki, kadın girişimciler de yaptığımız gibi yeni girişimcilere de destek olalım. Bir genç geldi, fikrim var, şirketimi de kurdum ver bana 100 bin lira dedi. Teminat veremiyor, biz krediyi verdik ve battı diyelim. Bankalar Yasası da diyor ki, fikri güzel de kardeşim karakaşına kara gözüne mi kredi verdin? Avrupa Yatırım Fonu’na projemizi anlattık ve "Yeni girişimcilere vereceğiniz kredilere yüzde 75 kefalet veririz" dediler. Yüzde 25’i de biz risk olarak aldık.
YENİ GİRİŞİMCİ PAKETİ
Yeni girişimci destek paketi oluşturduk. Şirketi 3 yaşın altında, çalışan sayısı 9’u, cirosu da 2 milyon euroyu geçmeyecek. Şartlara haiz olana da 6 ayı ödemesiz kredi paketi oluşturduk. 4 bin 200 yeni girişimciye 130 milyon lira kredi verdik. Bizim işletmelerimiz yaşayacak, şubelerimiz onlara danışmanlık veriyor. Girişimci el kitabı hazırladık, öğrenebilecekleri bir yol haritası var.