Yöre insanı 'Kaplumbağa, tosbağa' diyor, en çok da 'bağa.' Dünyaya ünü yayılmış 'caretta, caretta'lar. 30 yıla yakındır Dalyan'da yaşayan 88 yaşındaki İngiliz June Haimoff, yıllardır carretta caretta'lar için mücadele veriyor. 1980'lerde Ankara'nın dikkatini çekmek için mektup üstüne mektup yazıyor, kurduğu Kaplumbağaları Koruma Vakfı inatla farkındalık yaratmak için çalışmaya devam ediyor.
Artık 'carettalar'ı korumak için bilinç oluşmuş. Misal İztuzu Plajı'nda şu tabela var: 'Ben caretta. Yuvamın üstüne basabilirsin ama şemsiyeni ya da şezlongunu koyma, yuvamdan çıkamam yoksa.'
Caretta'ların ünü yayıldıkça daha çok turist geliyor bölgeye. Geçen yıl 800 bin turisti ağırlamış, bu yıl 1 milyonu aşması bekleniyor.
Turist elbette gelecek, gelecek ama Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi'ni de daha çok korumak gerekiyor.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na bağlı Özel Çevre Koruma Başkanlığı yardım istiyor ve İzmir merkezli İnci Holding sese kulak veriyor.
Gelecek yıl 60'ıncı yılını kutlayacak İnci Grubu'nun kurucusu Cevdet İnci ile ikinci kuşak 5 kızı ve üçüncü kuşak kuzenleri bir başka yazı konusu yapmaktan ben de büyük keyif alacağım. Aile şirketi nasıl kurumsallaşır, beş kız kardeş nasıl bu kadar sevgi dolu ve birbirlerine saygılı olur, dinledikçe hayretler içinde kaldım.
Birbirine saygı, doğaya, çevreye de saygıyı getirmiş. İnci Holding'e bağlı İnci Akü şirketi caretta'lar için canla başla çalışıyor.
Akdeniz ile Köyceğiz Gölü'nü birbirine bağlayan Dalyan Kanalları'nda resmi kayıtlara göre 491 tekne seyir halinde. Bu tekneler daha doğrusu bildiğimiz motorlar günde 3-5 ton sintine suyunu boca ediyor. Egzoz dumanını salıyor, günde 2 ton fosil yakıtın atığı, yağı sintine suyuna karışıyor, pancar motoruyla inanılmaz gürültü kirliliği yaratıyor.
Caretta'ların bu kirlilikle, bu gürültüyle yaşaması zorlaşıyor.
Yerel halk elbette turizmden para kazanmaya devam etmeli, caretta'lar da yaşamalı. Orta yol nasıl bulunacak? İnci Akü 500 bin TL'lik araştırma-geliştirme ile buluyor.
Geliştirilen özel aküler ve özel motorlarla, elektrikli çevre dostu, gürültüsüz tekneler hizmet verebilecek.
Şimdilik iki tekne caretta dostu. Bu arada bölgenin bir sorunu daha var, tüm turistik yerlerde olduğu gibi yüksek sesli müzik yayını. Tekne sahiplerinin en sevdiği müzik de Serdar Ortaç şarkıları.
Tekne sahibi 12 bin TL kazanıyor
İNCİ Akü'nün geliştirdiği enerjisini aküden alan elektrikli motorlu tahrik sistemi, dizel motora eşdeğer performans sağlıyor. Atık sıvı bırakmayan, egzoz gazı üretmeyen, sessiz teknelerde yakıt maliyeti de onda bire düşüyor.
Tekne sahiplerine 'hadi yapıversinler' demek de kolay değil. Sonuçta yıllık kazançları 12 bin TL, motorun dönüşüm maliyeti ise 30 bin TL.
Tekne sahipleri diyorlar ki 'Biz de elimizi taşın altına koyarız. Devlet yüzde 18 KDV'yi almasın maliyet düşsün. Bir de uzun vadeli, çok düşük faizli kredi olursa maliyetin belli miktarını karşılayabiliriz.'
İki teknenin maliyetini üstlenen İnci Akü şimdilerde çevreye saygılı, caretta dostu sponsorlar, uygun kredi verecek finans kuruluşları arıyor.