Dün, yeni ilan edilen 2010 üçüncü çeyrek verileriyle ilgili genel görüşümüzü aktarmıştık.
Bugün Bahçeşehir Üniversitesi Toplumsal ve Ekonomik Araştırmalar Merkezi 'betam' araştırmacıları Dr. Seyfettin Gürsel, Dr. Zümrüt İmamoğlu ve Arda Aktaş tarafından yapılan incelemelere göre, GSYH'nın alt kalemlerinin büyümeye katkılarının detaylarını gündeme getireceğiz.
Betam, çeyrekten çeyreğe katkıları hesaplayabilmek için GSYH'nın alt kalemlerini ayrı ayrı mevsim ve takvim etkisinden arındırıyor. Buna göre her bir kalemin değişimi (yüzde artış) ve büyümeye katkısı (yüzde puan) Şekil 1 ve Şekil 2'de gösterilmekte.
Betam'ın GSYH'nın alt kalemlerini mevsimsellikten arındırarak oluşturduğu seriye göre, üçüncü çeyrekteki büyüme bir önceki çeyreğe göre toplamda yüzde 1.5 oldu.
Kaynak: TÜİK, Betam
Detaylara inersek 2010 üçüncü çeyrekte büyümenin en önemli kaynağı tüketimdeki artış oldu.
İkinci çeyrekte büyümeye 1.3 yüzde puan katkı yapan tüketim kaleminin katkısı bu çeyrekte 2.4 yüzde puan oldu.
Yatırım artmaya devam etti ancak geçen çeyrek katkısı 1.0 yüzde puanken bu çeyrekte 0.6 yüzde puana düştü.
Geçen çeyrek azalan stoklar büyümeye -1.0 yüzde puan katkıda bulunmuştu, bu çeyrekteyse stoklar artarak pozitif yönde, 0.7 yüzde puan katkıda bulundu. Kamu harcamaları bir önceki çeyreğe göre yüzde 0.4 oranında azaldı. Bu azalışın nedeni inşaat kalemindeki düşüş oldu. İkinci çeyrekte hükümetin altyapı çalışmalarına büyük destek vermesi kamu harcamalarının artmasına neden olmuştu. Bu da büyümeye 1.2 yüzde puan katkı sağlamıştı. Bu çeyrekteyse hükümet diğer harcamalarını fazla değiştirmezken, inşaat kaleminde geçen çeyreğe göre daha az harcama yaparak büyümeye azaltıcı yönde, -0.1 yüzde puan katkıda bulundu. Üçüncü çeyrekte büyüme oranının ikinci çeyrek kadar yüksek olmamasının en önemli nedeni net dış talebin büyümeye -2.4 yüzde puan katkı yapması oldu. İthalatta ivmelenme devam etti ve üçüncü çeyrekte ithalat büyümeyi 1.5 puan aşağıya çekti. İkinci çeyrekte ithalatın negatif katkısı 0.8 yüzde puan olmuştu. İhracat ise geçen çeyrekteki yüzde 5.2'lik artışla büyümeye 1.3 puan katkı yaparken, bu çeyrekte yüzde 2.4'lük bir düşüş gerçekleşti. İhracatın büyümeye katkısı da -0.6 puan oldu.
Kaynak: TÜİK, Betam
Burada son söz olarak ülkemizde yaygın olan bir söylemin saçmalığını da gündeme getireceğim. Ülkemizde 'ülke ithalatla büyüyor' şeklinde bir saçma var. Eğer ithalata giden harcama ülke içinde harcanabilseydi, tabii ki büyüme daha fazla olurdu. İthalat başka ülkenin üretimine harcandığı için büyümeyi daraltır, başka ülkenin büyümesini ise arttırır.
Fakat saçmalamayalım lütfen. Tabii, örnek verirsek, başta elli milyar dolara bile varabilecek olan (2008 yılında yılda 48 milyar dolardı) toplam enerji ithalatı 'zorunlu ithalat', yerine koyacak kısa vade çözümü de yok. Bu nedenle ithalatı azaltmak kısa vadede mümkün de değildir. Enerji ithalatımız toplam cari denge açığından büyük bir kalemdir.