Sanayi sektörüne ilişkin en önemli öncü göstergelerden imalat sanayii kapasite kullanım oranı ağustos ayında bir önceki aydaki seviyesini koruyarak yüzde 75.5 oldu. Bu oran geçen yılın aynı ayına göre 1.2 puanlık artışa işaret ediyor. Aynı zamanda 2011 sonundan bu yana kapasite kullanımında görülen en yüksek seviye durumunda.
Diğer yandan, mevsimselliğe göre düzeltilmiş kapasite kullanım oranı da yüzde 74.9 seviyesinde ve son üç aydır değişmiyor. Her ay güncellediğimiz aşağıdaki grafikte mevsimselliğe göre düzeltilmiş kapasite kullanım oranındaki gelişmeler sanayi üretim endeksi ile birlikte gösteriliyor.
Grafiğin daire içine alınan bölümüne dikkat edilirse, kapasite kullanımında yılın başından itibaren görülen yükseliş, son üç aydır yatay bir seyre dönüşmüş durumda. Sanayi üretiminde ise dalgalı ama yukarı yönlü bir seyir var. Bununla birlikte, kapasite kullanımında son üç ayda görülen seviyenin yakın dönem (2010 sonrası) ortalaması olan yüzde 74.1 seviyesinin yaklaşık bir puan üstünde olduğunu belirtelim. Buna karşılık uzun dönem (1991’den bugüne) ortalaması yüzde 75.7 seviyesinde ve bu ortalama en son 2011 yılında geçilmişti. Bu durumu şu şekilde yorumlamak mümkün: Sanayi üretiminde tempo uzun dönem ortalamasının altında, ancak yakın döneme, yani son iki yıla göre daha olumlu.
2000’LERDEKİ BÜYÜME YOK
Yukarıdaki yorumumuzu rakamlarla detaylandıracak olursak, 2000’li yıllardaki toparlanma dönemlerinde sanayi sektöründe gördüğümüz hızlı büyüme oranları yok. Ancak, son iki çeyrekteki sanayi üretim artışının sırasıyla yüzde 1.3 ve yüzde 3.2 olduğu hatırlanırsa, temmuz ayında bu oranın yüzde 5’e yaklaşacağını, ağustos ayında da yüzde 8 civarına yükseleceğini söyleyebiliriz. Bu rakamlar, ağustos için erken tahmin, ancak güçlü bir baz etkisinin yıllık büyüme oranlarını yukarıya doğru iteceğini görüyoruz.
Diğer yandan, Merkez tarafından işyeri anketlerine dayalı olarak hesaplanan güven endeksinde de temmuz ayında 2 puanın üzerinde bir düşüş, ancak ağustosta kısmi bir toparlanma var. Mevcut duruma ilişkin göstergelerde daha kötümser bir tablonun hakim olduğunu görüyoruz.
ENDEKS KARIŞIK SEYREDİYOR
Mevcut duruma ilişkin üretim tablosu ve sipariş miktarını hesaplayan endekslerde karışık bir görüntü var ve 100 seviyesi son bir yılda hiç yakalanmamış. Genel gidişata ilişkin endeks ise son iki ayda 100 seviyesinin altına düşmüş. Gelecek dönemde istihdam, sipariş, ihracat ve imalat beklentilerinde olumlu bir görüntü var ve bütün endeksler 100 üzerinde. İmalat sanayii ve reel kesime ilişkin öncü göstergeler yaz aylarında üretim temposunun kötüleşmediğini, ibrenin olumlu tarafta olduğunu, ancak toparlanmanın da beklenen ivmesini henüz kazanmadığına işaret ediyor. Şu an görünen tablo itibarıyla üçüncü çeyrekte sanayi büyümesinin yüzde 5’in üzerine çıkma ihtimali yüksek. Ancak son dönemdeki dış siyasal gelişmeler, bölgemizde artan gerilim ve finansal piyasalarda, özellikle de döviz piyasalarında görülen dalgalanma, beklentileri nasıl etkileyecek, sorunun cevabı önemli!