2015’in ikinci çeyreğine ilişkin GSYH büyüme rakamları açıklandı. Beklentilerin yüzde 3 civarında olduğu büyüme oranı olumlu bir sürpriz yaptı ve yüzde 3.8 olarak gerçekleşti. İlk çeyrekte de yüzde 2 civarında beklenen büyüme oranı yüzde 2.3 olarak açıklanmıştı. İkinci çeyrek verileriyle birlikte bu oran da revize edildi ve ilk çeyrek büyüme oranı yüzde 2.5’e yükseldi. Buna göre ilk iki çeyrekte ortalama büyüme oranı yüzde 3.1 oldu. Dört çeyreklik toplamda ise Temmuz-2014 ve Haziran-2015 arasındaki dönemin ortalama büyüme oranı yüzde 2.7’ye düştü. Hatırlanırsa 2014 yılında büyüme oranı yüzde 2.9 olmuştu.
GSYH verileri mevsimsel dalgalanmalara ve tatil günlerine göre düzeltildiğinde ise ikinci çeyrekte bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.3 oranında büyüme gerçekleşti. Bu oran aslında çeyrekler bazında yüksek bir oran ve yıllıklandırıldığında (yani her çeyrekte bu tempo yakalandığı varsayıldığında) yıllık büyüme temposunu yüzde 5.4 olarak hesaplıyoruz. Bu oran, Orta Vadeli Program hedeflerinden daha yüksek bir büyüme temposuna işaret ediyor. Ancak, ihracat performansında görülen ciddi düşüşler, küresel piyasalardaki dalgalanma ve Çin kaynaklı belirsizlikler, içeride de yeniden seçim atmosferine girilmesi ve siyasi gerilimler nedeniyle yılın ikinci yarısına ilişkin beklentiler oldukça olumsuz ve OVP hedefindeki performansın yakalanması zor gözüküyor.
Büyüme rakamlarının detayına baktığımızda, ilk çeyrekte yüzde 1.1 oranında büyüyen sanayi sektöründe büyüme oranının yüzde 4.6’ya çıktığını görüyoruz. Bu da toplam GSYH büyüme oranını 1.3 puan yukarıya çekmiş. Ayrıca ilk çeyrekte eksi 2.8 olan inşaat sektöründeki büyüme oranı da ikinci çeyrekte yüzde 2’ye yükselmiş. Tarım sektöründe de yüzde 2.9’dan yüzde 6.7’ye yükselen bir büyüme temposu söz konusu. Aşağıdaki tabloda ana sektörler itibarıyla ilk iki çeyrekte gerçekleşen büyüme oranlarını ve GSYH büyüme oranına katkılarını özetledik:
Harcamalar tarafından baktığımızda ise özel tüketim talebinde bir miktar canlanma ama daha önemlisi özel yatırımda ciddi bir artış görüyoruz. Özel yatırımlar yılın ikinci çeyreğinde yüzde 11.4 oranında artarak GSYH büyümesini 2.3 puan yukarıya çektiğini görüyoruz. Ancak stoklarda görülen azalmalar, stoklar da yatırım sayıldığı için bu etkiyi sınırlamış. Aşağıdaki tablo harcamalar yöntemiyle hesaplanan GSYH’nın detaylarını ana kalemler üzerinden özetliyor:
Tabloda da görüldüğü üzere, ikinci çeyrek büyümesini yukarıya çeken faktörler özel taraftan gelmiş. Özel tüketimin ikinci çeyrekte de canlanmaya devam etmesi ihracatın yani dış talebin azaldığı bir durumda olumlu bir gelişme. Ancak özel tüketimin çok hızlı artması da cari açığı yeniden arttırabilir. Genel olarak, özel tüketim ve yatırımın büyümeyi yukarıya çektiğini, ihracatın izlediği düşüş trendinin büyümeyi olumsuz etkilediğini ve kamuda da özellikle inşaat tarafında küçülme söz konusu olduğunu söyleyebiliriz.