Çarşamba akşamı ABD Merkez Bankası FED’in Başkanı Bernanke ve FOMC adlı para politikası komitesinin üyeleri dokuz evete karşı tek bir itiraz oyu ile likidite artışı yaratan 85 milyarlık işlemleri 10 milyar dolar daraltma kararı verdiler. Ülkemizde birçok yorumcu ve analist bu kararın nedenini pek incelemeden gerçekleşmeyi kabullendiler. Halbuki bir hafta evvelki veri akışlarında hem büyüme hem de istihdam verileri genel kanının tersine oldukça zayıf gelmiş ve biz verilerin gerçek zayıf görünümünü bu sütunda vurgulamıştık.
BÜYÜME YUKARI REVİZE EDİLDİ
ABD 2013 üçüncü çeyrek büyümesi ilk defa 7 Kasım tarihinde yüzde 2.8 olarak yayınlanmıştı. Bu rakam 12 Aralık’ta yukarı revize edildi. Büyüme yüzde 3.6 olarak geldi ama, gene de oldukça zayıftı. Büyümenin nerede ise yarısı, yüzde 1.7 kadarı stoğa üretimden kaynaklanıyordu.
Bu verilere bakınca Bernanke para programını değiştirmez diye düşünmüştüm. Ama nereden bilebilirdim ki ABD 2013 üçüncü çeyrek büyümesi 20 aralık tarihinde bir kere daha yukarı doğru revize edilecek ve yüzde 4.1 olarak açıklanacaktı. Yukarı doğru revizyon öneceki açıklamalardan farklı olarak tüketim ve yatırım gibi önemli kalemlerden gelmekte idi. Stoğa üretim sayısı gene de büyümenin yüzde 1.7 kadarı idi.
18 Aralık tarihinde Bernanke ve FOMC politika değişikliği kararı verirken herhalde bu yüksek büyüme verisinden haberdardı diye düşünüyorum. Ama dahası da var.
Politika değişikliği kararı verilen 18 Aralık 2013 Çarşamba günü bir başka veri daha yayınlanmıştı. 2013 yılı kasım ayı yeni konut inşaatı yüzde 22.7 artmıştı. Bu yıllığa çevrilirse 1 milyon 91 bin konut inşaatı başlangıcı demekti. Yeni konut inşaatı bir yıl evveline göre de yüzde 29.6 artmış demekti. Konut inşaatı inanılmaz bir zıplama yapmıştı. Gerçekleşme son beş yılın en yüksek artışı idi ve tek aile konutları yüzde 26.2 ve çoklu aile konutları da yüzde 36.8 artmıştı. Aşağıdaki grafik zıplamanın ne kadar büyük olduğunu açık seçik gösteriyor. 18 Aralık’ta biz bunu bilmiyorduk, ama Bernanke karar öncesi biliyordu.
İŞKENCE BİTMEYECEK GİBİ!
Ama daha da önemli bir faktör daha vardı. Hatırlanırsa 2014 yılı Ocak ayı sonu ile Şubat ayı başında ABD’de bütçe açığı ve borç limiti kavgası bir kere daha gündeme gelecekti. Fakat inanılmaz bir şey oldu ve politika değişikliğinden iki gün evvel yani ayın 17’sinde ABD Parlamentosu’nda inanılmaz bir uzlaşma gerçekleşti. Bütçe ve borç konusunda kavgayı bitiren bir anlaşma ortaya çıktı. Ayın 18’inde ise ABD Senatosu 51 oyla anlaşmayı kabullendi ve uzlaşma Başkan Obama’nın imzasına gönderildi. ABD’de pragmatizm bir kere daha hakim olmuştu. New York Times’a göre ve Nevada Senatörü Harry Reid’in deyimi ile, bu oylama iki parti açısından da “aşırılığa karşı bir anlaşma” idi.
2014 yılı mart ayında borç limitinin gene de yükseltilmesi gerekecek ama şimdilik durum iyi. Yukarıda saydığımız iki veri ve bir uzlaşmanın Bernanke’yi poltika değişikliğine götürdüğünü düşünüyorum. FED 2014 yılında sekiz toplantı yapacak, dolayısıyla 2014 sonuna doğru veya 2015 yılının hemen başında gerçek likidite daralması ve faiz yükselmesi gündeme gelir. Yani işkence bitmiyor!
Kasım 2013 konut inşaatı grafiğinin son çubuğundaki zıplamaya dikkatinizi çekiyorum.