Dün açıklanan kasım ayı enflasyon verileri olumlu bir sürpriz yaptı. Tüketici fiyatları endeksi beklenmedik bir şekilde bir önceki aya göre değişmedi. Piyasada ise yüzde 0.9-1.0 civarında ortalama aylık artış bekleniyordu. Böylece yıllık enflasyon 1.3 puan birden düşerek yüzde 7.3 seviyesine indi.
Yıl sonu hedefi olan yüzde 6.5 ve güven aralığı sınırı olan yüzde 7.5 seviyeleri göz önüne alındığında, enflasyondaki düşüş son derece olumlu. Bizim sene başında yaptığımız tahminler de dahil olmak üzere genel beklenti, enflasyon hedefinin bu yıl ıskalanacağı, ancak uzun vadede enflasyonun düşüş trendine gireceği yönündeydi.
Yüzde sıfır oranındaki aylık enflasyonun, enflasyonun mevsimsel olarak yüksek gerçekleştiği kasım ayında gerçekleşmesi sürprizin ayrı bir boyutu oldu. Kasım ayları göz önüne alındığında daha önce en düşük aylık enflasyon oranı 2008 yılında yaşanmıştı. 2008'in kasım ayında TÜFE yüzde 0.8 oranında artmıştı. Geçen yıl ise aylık artış yüzde 1.3 oranında olmuştu.
Enflasyon verilerinin detaylarına baktığımızda daha önceki aylarda enflasyonu yükselten gıda fiyatlarının bu kez enflasyonu hızla aşağıya çektiğini görüyoruz. Yıllık bazda gerçekleşen 1.3 puanlık düşüşün tamamı gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki fiyat gelişmelerinden kaynaklanmış. Bu grupta fiyatlar kasım ayında ortalama yüzde 1.9 oranında düşmüş. Böylece bu gruptaki yıllık fiyat artış oranı yüzde 12.4'e gerilemiş. Bu oran ekim ayı sonunda yüzde 17.1 seviyesindeydi.
Her zaman vurguluyoruz. Harcama grupları itibarıyla enflasyondaki değişim oranlarına baktığımızda aynı zamanda endeksteki payı da göz önünde bulundurmamız gerek. Bu açıdan, gıda ve alkolsüz içecekler grubu TÜFE'de en yüksek (yüzde 28) paya sahip. Bu nedenle de bu gruptaki yıllık fiyat artış oranında kasım ayında görülen 5 puana yakın düşüş, toplam yıllık enflasyonu 1.3 puan aşağıya çekmiş.
Her zaman yaptığımız gibi harcama gruplarının enflasyona katkılarını hesapladık. Gıda grubu fiyatlarının enflasyona katkısına dikkatli baktığımızda, kasım ayında keskin bir düşüş gerçekleştiğini, diğer grupların katkısının kabaca aynı seviyede kaldığını görüyoruz. Sadece ulaşım fiyatlarında 0.2 puanlık düşüş gerçekleşmiş, ancak bu düşüş de turizm, ev eşyası ve iletişim gibi harcama gruplarındaki küçük artışlarla dengelenmiş.
Özetle, kasım ayındaki beklenmedik düşüş enflasyon cephesinde olumlu bir sürpriz yaparak Merkez Bankası'nın elini rahatlattı. Ancak, yukarıda belirttiğimiz gibi, kasım ayındaki düşüşün gerisindeki temel faktör gıda fiyatlarındaki düşüşler. Üstelik gıda fiyatlarında görülen dalgalanmalar sadece bize has değil. Küresel bazda gıda fiyatları dalgalı bir seyir izliyor. Birkaç ay öncesinde gördüğümüz gibi önümüzdeki aylarda gıda fiyatlarına bağlı yükselişler yaşanabilir.
Harcama grubu ve TÜFE'deki yıllık enflasyona katkı payları
Gıda-alkolsüz içecekler (28%) | 3.1 | 1.6 | 4.2 | 4.7 | 3.4 |
Konut (19%) | 0.8 | 1.4 | 1.2 | 0.9 | 0.9 |
BİRİNCİ GRUP (47%) | 3.9 | 3.0 | 5.5 | 5.6 | 4.3 |
Ulaştırma (13%) | 1.8 | 1.4 | 1.1 | 0.9 | 0.7 |
Otel, lokanta ve kafeler (5%) | 0.5 | 0.5 | 0.5 | 0.5 | 0.6 |
Ev eşyası (8%) 0.0 | 0.0 | 0.3 | 0.3 | 0.1 | 0.2 |
Sağlık (3%) | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 |
İKİNCİ GRUP (32%) | 2.6 | 2.6 | 2.1 | 1.7 | 1.6 |
Alkol-tütün mamulleri (5%) | 2.3 | 2.3 | 1.3 | 1.3 | 1.3 |
Giyim-ayakkabı (7%) | 0.3 | 0.4 | 0.4 | 0.3 | 0.3 |
İletişim-Haberleşme (5%) | 0.3 | 0.0 | -0.2 | -0.3 | -0.2 |
Kültür ve eğlence(3%) | 0.2 | 0.1 | 0.0 | -0.1 | -0.1 |
Eğitim (2%) | 0.1 | 0.1 | 0.1 | 0.1 | 0.1 |
ÜÇÜNCÜ GRUP (21%) | 3.1 | 2.8 | 1.6 | 1.3 | 1.4 |
Toplam Yıllık TÜFE (%) | 9.6 | 8.4 | 9.2 | 8.6 | 7.3 |
Geçen yıl aralık ayında gıda fiyatları yüzde 2.2 oranında artmış, toplam aylık enflasyon ise yüzde 0.5 seviyesinde gerçekleşmişti. Bu rakamlara bakarak enflasyonun 2010 yılını yüzde 7-7.5 aralığında kapatacağını söyleyebiliriz. Geçen yıl sonunda bu oran yüzde 6.5 olmuş, ancak hızlı bir artışla nisan ayında yüzde 10.2 seviyesine kadar yükselmişti. Bu nedenle enflasyondaki düşüşü Merkez Bankası'nın başarı hanesine yazabiliriz.