Geçmiş çocukluk çağları ile günümüz çocuğunun kıyaslanması gün geçtikçe artar halde. Çocuk nasıl yetiştirilmeli sorularının cevabı çocuğa göre değişikliğe uğrarken, belli kalıplara sığdırılamayan çocuklar ise büyük kaos yaşamaktadır. Çocuğum doğru tutumlar ile yetişmelidir algısı ile onca kaygılı ebeveynler kulaktan dolma bilgiler sonucu çocukları olumsuz etkileyecek davranışlar sergilemektedir. Ailelerin çocuğun yalnızca davranışına odaklanması ile yüzeysel çözüme ulaşan problemler, yeni bir sorun teşkil etmekte ve kaygının kökenine inemedikleri için ebeveyn çocuk ilişkisi bozulmaktadır. Çocuk yetiştirilirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ise kıyaslamalardan uzak öznel bir değerlendirme yapılarak sonuç odaklı eylemler yapmaktır. Belli bir kural olmaksızın dikkat edilmesi gereken davranışlardan bahsetmekte fayda var. Neden kural ve sınır önemlidir farkındalığına önce anne babalar erişmeli ardından çocuğun buna uyup uymadığı değerlendirilmelidir. Evin kuralları ülke sınırları metaforu ile açıklanabilir. Kişi kendi ülkesinde güvende hisseder çünkü kullandığı dili, hukuku, kendini ifade edebilme özgürlüğü güven vermekle birlikte ait hissettirir. Kuralların olması kişiye nerede durması gerektiğini hatırlatır. Bir çocuğun da yetişkin kadar nerede durması gerektiğini bilmeye hakkı var. Kural, sınır getirdiği için güvende hissettirip, başkalarının rahatsız olacağı eylemlerde bulunmamalarına olanak sağlar. Peki, kural ve sınırı nasıl koymalıyız?
Seçeneklerin sunulduğu kurallar ile seçme hakkı kazanan çocuğun sahip olduğu özelliklerini vurgulamakta fayda var. En fazla dört seçenek sunduğunuz ‘Ayşe ödevlerini ne zaman yapmak istersin?’ sorusu ardından belirttiğiniz seçenekler arasında seçim yapan çocuk, kendi benliğini güçlendirerek, o evde diğerleri kadar özgür hissedecektir. Baskının olmadığı, çocuğun seçimlerini kendisinin yapabildiği bir hayatı sunmanız ile birey olduğunun farkına varması paralel ilerlemektedir. Gerçek hayatta yerine getirilmeyen sorumluluklar için bir bedel ödenir. Çocuğun hayata alışması için; yapılmayan ödevler seçeneği sonrasında, ödemek zorunda kalacağı bedeller de hatırlatılır ve onlar içinde ayrı seçenekler sunulur ise çoğu şeyin yoluna girdiğini görmeniz kaçınılmazdır. Her şeyden önce okuluna neden gitmesi gerektiğinin hatırlatılması ardından kurallara değinilmelidir. Kuralları ve sınırları bilen çocuklar ders çalışmayı istememe, her şeye itiraz etme, sorumluluklarını yerine getirmeme, kendini ifade etmekte zorlanma, okuldan şikâyet gelmesi ve okula gitmek istememe gibi birçok sorunun çözümüne kavuşabilmektedirler. Zihinsel gelişim süreçlerini bilen ve çocuğa bu farkındalık ile yaklaşan ebeveynlerin daha hızlı ilerleme kat ettikleri gözlemlenen bir şeydir. Çocuğun
henüz 0-6 yaş aralığında dünyanın kendi etrafında döndüğünün algısını bilmeyen anne baba, çocuğa ‘Bak bunu yapmazsan ben çok üzülürüm!’ şeklinde anlayamayacağı ifadeler kurarak kendi işini çıkmaza sürükleyebilmektedir. 0-6 yaş ben kavramının geliştiği ve çocuğun henüz sen kavramını anlamakta zorlanacağı bir süreç olduğundan, kendi düşüncelerinizi belirtmenizin faydası olmayacağını bilmenizi isterim. 6-12 yaş ben ve sen kavramının geliştiği fakat hala onlar kavramının gelişmediği bir süreçtir. 12-18 yaş aralığında onlar kavramı geliştiğinden ‘Elalem ne der!’ algısı yavaş yavaş anlaşılmaya başlanmaktadır. 18 yaş sonrası bilişsel bütünlük tamamlanır fakat beynin ön lobu olan frontal lob henüz gelişim evresinde olduğu için bir yetişkin edasıyla davranamayan çocuğun anlaşılmaya herkesten çok ihtiyacı vardır. 25 yaşına kadar süren bu süreçte muhakeme yeteneğinin ve dürtüsel davranmanın yetişkin kadar olgunlaşamadığını bilen anne babalar, ‘İnadına yapıyor!’ şeklindeki bir düşünceyi de beslememiş olurlar.
Lütfen öncelikle çocuklarınıza koyduğunuz kuralları kendi anne babanızın size koydukları ile karşılaştırıp, benzer yönlerinizi fark ederek başlayın. Gerekli durumlarda, yeni nesil çağ çocuğuna yetişebilmek adına uzmanlardan destek alın. Çocuk da olsa özgürlüğe yetişkin kadar ihtiyacı olduğunu unutmamalı, ödediği bedellerin hayatın sorumluluklarına hazırlandığı süreci kapsadığı da bilinmelidir. Onlarla kuracak olduğunuz ilişki sağlıklı iletişim kanalları içeriyor ise sorunlarınızı hızlıca halledebilir ve anın tadını çıkarabilirsiniz.