Seçimlerde kullandığınız her bir oyun, devlet gözünde standart bir parasal karşılığı olduğunu biliyor muydunuz? Ve o tarifenin, seçimden seçime, bütçeden bütçeye her yıl değiştiğini...
Mesela, 12 Haziran seçimlerinde kullanılan oyların, Maliye'ye göre karşılığı 3 liraymış. Bunu dün açıklanan bütçe rakamlarından öğrendik.
Kuşkusuz ki, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in duyurduğu veriler arasında bu tanımda bir rakam yok. Oy başına 3 liralık tarifeyi, bütçe gelir tahmini ile Siyasi Partiler Kanunu'ndaki hesap sistemine göre ben hesapladım.
Malum, Siyasi Partiler Kanunu'na göre, seçimlerde yüzde 10 barajını aşmış partilere her yıl hazine yardımı ödeniyor. İşin bu kısmında bir fevkaladelik yok. Enteresan olan, Maliye kasasından parti kasalarına akacak tutarların, dayandığı hesap sistemidir. O da özetle şöyledir:
Önce bütçe gelir rakamının beş binde ikisi bulunur. Bulunan rakam, son seçimde kullanılan toplam geçerli oy sayısına bölünür. Çıkan sonuç, her bir oy için ödenecek tutarı ifade eder.
Bu rakam da yüzde 10 barajını aşmış partilerin aldığı oy sayısıyla çarpılır. İşlemin sonucu, Maliye'nin her ocak ayının ilk haftasında parti saymanlığına ödeyeceği yardım miktarıdır.
ÜÇ PARTİYE TOPLAM 114.4 MİLYON LİRA
Şimşek dün, 2012 bütçe tasarısındaki gelir tahminlerini 329.8 milyar lira olarak açıkladı. Aslında bundan hareketle bütçeye, siyasi partiler için 131.9 milyon liralık ödenek konulması gerekiyor. Ancak, yüzde 10 barajının hakkaniyetsizliği, burada da karşımıza 'eksik bir tablo' çıkarıyor. Bu barajı geçebilen parti sayısı sadece üç olduğu için, aldıkları oy sayısına göre yapılan hesabın toplamı bile, ayrılacak ödeneğin çok altında kalıyor.
Önümüzdeki yıl, 12 Haziran seçimlerinde aldıkları oy sayısına ve bütçe gelirine göre yüzde 10 barajını aşmış üç siyasi partiye ödenecek tutarlar şöyle olacak:
AKP: 64.2 milyon lira
CHP: 33.5 milyon lira
MHP: 16.7 milyon lira
Yani bütçeye 'hazine yardımı için ayrılması gereken tutar' 131.9 milyon lirayken, yüzde 10 barajı nedeniyle üç partiye ödenecek toplam tutar 114.4 milyon lirada kalacak.
BDP KIL PAYI KAÇIRIYOR
Bu durumun tek istisnası, yüzde 7 olarak belirlenmiş. Yani bir siyasi parti yüzde 10 barajını aşamamış olsa bile, geçerli oyların yüzde 7'sini aldıysa yine bir miktar yardıma hak kazanacak. Ancak, 12 Haziran seçim sonuçlarında, bu tanıma uyan bir parti de yok. Akla ilk gelen parti olan BDP'nin, bağımsız adaylar biçiminde girdiği seçimlerde aldığı oy 2 milyon 819 bin 917. Bu da yüzde 6.59'luk bir orana karşılık geliyor. Sevin, sevmeyin ama hazin bir manzara olduğunu kabul edin.
Yani BDP'ye yahut AKP, CHP, MHP dışındaki bir partiyi tercih eden seçmenin oyunun, değil 3 lira, '3 kuruşluk bir değeri' bile yok devletin gözünde.
Tam bu noktada bir hatırlatma elzemdir: Çok değil, altı yıl öncesine kadar, yüzde 7 oy almış partilerin yanı sıra; TBMM'de en az üç temsilcisi bulunan ve seçime girebilecek şekilde örgütlenen partiler de Hazine yardımından yararlanıyordu.
Ne oldu biliyor musunuz? Bugün birbirlerine söylenmedik söz bırakmayan iktidar ile ana muhalefet partisi bu maddeyi yürürlükten kaldırmak için uzlaştı. AKP ile CHP, ANAVATAN Partisi ile SHP'ye hayat hakkı tanımamak adına bu maddeyi kanundan çıkardılar.
Bu yazı, bugün çalışmaya başlayacak yeni Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na bir katkı olsun.