• $32,4033
  • 35,0959
  • 2326.99
  • 9136.39
3 Mart 2014 Pazartesi 02:00 | Son Güncelleme:

Rusya, Ukrayna‘ya girerse Çekoslovakya gibi olur

Rusya, Ukrayna‘ya girerse Çekoslovakya gibi olur

Satır arası... 

Türkiye 17 Aralık sonrası kendi iç gündeminin ağırlığına kapılmış giderken, yanı başımızdaki Ukrayna ve Kırım oldukça hareketli günler geçiriyor. Resmi rakamlara göre 88 kişinin öldüğü sokak eylemlerinin ardından Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç geçen hafta görevinden azledildi. Ama ülke hâlâ sakinleşmiş değil. Olayların ana üssü Kiev’den Kırım’a kaydı. Kırım Parlamento binası Rus askerleri tarafından kuşatıldı. Ukrayna'nın geçici Devlet Başkanı Aleksandr Turçinov, Moskova'yı Kırım'ı ilhak etmekle suçladıktan sonra, o da bölgedeki Ukrayna askerlerinin sayısını artırdı. Bunun üzerine Rusya Devlet Başkanı Putin, Ukrayna’ya asker göndermek için meclisten izin aldı. Tüm bu gelişmelerin ardından önceki gün Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu Kiev’e gitti; Obama, Putin’i aradı. Ukrayna ve Rusya arasında gerilim tırmanırken, Kırım 30 Mart’ta bağımsızlık referandumuna gidiyor. Kuzeydeki bu sıcak gelişmeleri Orta Doğu     Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Bağcı’ya yorumlattım. 

ŞENAY YILDIZ / senay.yildiz@aksam.com.tr

- Ukrayna'da gerilim her gün tırmanıyor, dünya tedirgin. Rusya askeri müdahaleye mi hazırlanıyor sizce? 

Rusya tabii ki müdahalede bulunabilir ama bunu yaparsa Çekoslovakya benzeri bir olay yaşar. Çünkü Rusya, Ukrayna’nın doğusunu yönetse bile batısını yönetmesi mümkün değil. İnsanlar sokaklarda olacaklar ve Rus tanklarının karşısına dikilecekler. Bu, Ukrayna’nın Irak’a benzemesi gibi bir durumu beraberinde getirir. Bu nedenle, ben Ukrayna meselesini Putin’in devlet başkanlığı ve başbakanlığı dönemindeki en büyük krizi olarak görüyorum. 

- Moskova’nın Ukrayna’ya asker göndermek için meclisten izin çıkarmasının ardından Obama Putin’e uyarı telefonu açtı önceki gün.Rusya yine de işgali başlatırsa Batı buna müsamaha gösterir mi?  
 Hayır iki açıdan göstermez. Birincisi, Rus tankları oraya girdiği andan itibaren insanlar Rus tanklarının önüne çıkacaklar. Özgürlük duygusu almış olan bir toplumu artık kafese kapatmanız mümkün değildir. Bu Türkiye için de böyle, dünyanın diğer ülkeleri için de. ABD ve AB Ukrayna’ya gereken yardımı yapacaklarınısöyledi ve yeni hükümet Batı istikametinde ilerleyecek. Rusya Ukrayna’yı işgal ederse, NATO askeri müdahalede bulunmaz ama yine de Rusya’nın bu riski alacağını pek düşünmüyorum. Neden? Çünkü Rusya askeri yetenek açısından elbette Ukrayna’yı bombalayabilir ve işgal edebilir ama bu koşullarda siyasi sonuca ulaşamaz. 

ASIL DESTEKÇİ ALMANYA 
- 2008’de Gürcistan’da yaşananlara benzer bir süreç beklemiyorsunuz anladığım kadarıyla, öyle mi?  

Ukrayna’daki durum Gürcistan’dan çok farklı. Gürcistan özellikle AB’ninve NATO’nun kendilerine bir yol haritası vermemeleri üzerine Şaakaşvili’nin boyundan büyük işlere kalkışması nedeniyle o olaylara sahne oldu. Ayrıca Gürcistan coğrafi olarak da çok ters bir lokasyonda. Amerikan gemilerinin oraya ulaşabilmesi için Karadeniz’i geçmesi lazım. Ukrayna sözkonusu olduğunda Polonya ve Çek Cumhuriyeti dahil bütün Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri üzerinden AB ve ABD daha müdahil olabilirler. Kaldı ki Ukrayna’yı Polonya ve  Almanya çok destekliyor. Ukrayna’yı en fazla NATO ve AB’ye almak için mücadele veren ülkeler bunlar. Alman dış politikasında Ukrayna ülkenin genişleme politikasının içinde görülür. Ülkenin batı bölgeleri Katolik'tir. Özetle, Ukrayna AB genelinde ve Almanya özelinde Rusya ile bir çatışma alanı. 

Türkiye dengeyi iyi tutturmalı
Türkiye Ukrayna meselesiyleAB-ABD ile Rusya arasında kaldı. Bir yandan özgürlükler açısından yeni Ukrayna hükümetini desteklemek zorunda. Demokrasi, insan hakları, özgürlük AB’nin de temel değerleri. Yani “değerli yalnızlık” falan filan burada yürümüyor. Buradaki ikilem şu: Eğer Türkiye net şekilde demokrasi, özgürlükler ve yeni hükümetten yana tavır alırsa Rusya’yı karşısına alacak.  O zaman Rusya doğalgaz ve petrolü İran ile birlikte Türkiye’ye karşı bir silah olarak kullanır. Asıl tehlike Putin ile Başbakan arasındaki kimyanın bozulması. Öncelikle biz Rusya’nın birinci ticaret partneriyiz. O da bizim dördüncü ticaret partnerimiz. Her yıl Rusya’dan beş milyon turist geliyor. Yani reel politika açısından Rusya bizim için daha ağırlıklı ama değerler sistemi açısından bakıldığında Türkiye otoriter rejimleri değil demokratik rejimleri desteklemeli. Ama “Türkiye’de de otoriter rejime doğru bir gidişat var” derseniz o zaman Putin ile Erdoğan kanka olarak devam edebilirler. Fakat bu sefer de AB ile sorun yaşar. Bu anlamda iki cami arasındaki beynamaz gibi Türkiye. Öte yandan, Türkiye’nin Kırım’daki Türkleri yalnız bırakma lüksü de yok.

Kırım, Moskova'nın yumuşak karnıdır
Prof. Bağcı “Rusya nükleer denizaltı gemilerini Sivastopol’da tutmak için Kırım’la 2012'de yaptığı mevcut anlaşmanın devamı için bastıracak. Ukrayna'nın Kırım bölgesi Moskova'nın yumuşak karnı” diyor. 

- Son gelişmeler Kiev’de değil; Kırım özelinde yaşanıyor. Kırım, Rusya için neden bu kadar kritik? 
Kırım, Rusya’nın yumuşak karnı. Rusya için için iki açıdan önemli. Karadeniz ve  Rusya’nın içlerindeki denizi birleştiren bir yarımada. Coğrafi konumu çok önemli. Kafkasya’ya gidiş ve Karadeniz’i kontrol etme açısından da önemli bir geçiş noktası. Sivastopol’dan gemileri çıkarıp Sinop’a, Samsun’a, Trabzon’a çok kolaylıkla gönderebilirsiniz. Küçük Kaynarca anlaşmasıyla birlikte Rusya Türkiye’nin deniz açısından komşusu olmuştur. Bir de tabii Sivastopol’da Rus gemilerinin, yani nükleer botların olması çok kritik öneme sahip kılıyor Kırım’ı. Rusya nükleer denizaltı gemilerinin Sivastopol’de tutmak için Kırım’la anlaşmasının 2012’de yenilemiş ve 20 yıllık bir anlaşma yapmıştı. Bu nedenle Sivastopol’ün yeni Ukrayna yönetiminin eline geçmemesi veya mevcut anlaşmanın devamı için bastıracak. 

BÖLÜNME İHTİMALİ ZAYIF 
- Son haberlere göre 30 Mart'a çekilen referandum Kırım’ın Ukrayna’dan ayrılmasına yol açar mı gerçekten? 

Kırım’da bölünme biraz zor gözüküyor. Rusya yeni Ukrayna hükümetiyle görüşmeleri sürdürecek, şu anda bir şey söylemek mümkün değil. Ama Rusya’nın bu coğrafyadan ayrılması da askeri ve jeopolitik açıdan zor. Rusya’nın Kırım’daki askeri üslerini, denizaltılarını, ordusunu, deniz kuvvetlerini Ukrayna’ya bırakması düşünülemez. Kırım Rusya’nın kırmızı çizgisi olarak tanımlanabilir. Bu Ukrayna’nın bölünmesine götürebilir mi? Evet, götürebilir. Ama henüz o noktada değiliz. Pazarlıkların sonucunu beklemek gerek.  

- Rusya bölünmüş bir Ukrayna’yı tercih eder mi peki?  
Türkçe karşılığı ehven-i şer’dir. Birincisi, Batı yanlısı bir Ukrayna hükümeti geleceği artık kesin. Bu yeni Ukrayna hükümetiyle demokratik bir Ukrayna hedef güdülüyor. Bu noktadan itibaren Rusya ile nasıl bir pazarlık oluşacak, onu Putin ve yeni hükümet arasındaki müzakereler belirleyecek. Rusya eski döneme kıyasla her halukarda acı hapı yutmak zorunda tabii. 

Yanukoviç geri dönemez
-  Ukrayna eski Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç “Batı can güvenliğimi garanti ederse, ülkeme dönmek istiyorum” dedi. Yanukoviç dönebilir mi Ukrayna’ya bu aşamadan sonra?  

 Yanukoviç için bu artık mümkün değil. Neden? Çünkü halk tarafından kovulan birinin geri gelmesi ve yeniden bir rejim kurması mümkün değil. Kral öldü yaşasın yeni kral! Artık kendine yaşayacak bir ülke bulması beklenir ve bu ülke de muhtemelen Rusya olur.

 

Dış ticaret açığı yüzde 44,2 azaldı
Dış ticaret açığı yüzde 44,2 azaldı

Dış ticaret açığı yüzde 44,2 azaldı

Emeklilere indirimli bilet müjdesi!
Emeklilere indirimli bilet müjdesi!

Emeklilere indirimli bilet müjdesi!

Tam 1,5 milyar... Dış kaynak akışı bu yıl da hız kesmedi
Tam 1,5 milyar... Dış kaynak akışı bu yıl da hız kesmedi

Tam 1,5 milyar... Dış kaynak akışı bu yıl da hız kesmedi