Hülya Yıldırım
Türkiye’de yılda, yaklaşık 1 milyon 350 bin doğum oluyor. Kalça çıkığı ve kalça gelişim problemleri, her bin doğumdan 15’inde ortaya çıkıyor. Yani yılda yaklaşık 20 bin bebek kalça çıkığıyla doğuyor veya kalça gelişim problemleri ortaya çıkıyor. Erken dönemde fark edildiğinde tedavisi kolay, geç kalındığında zor bir hastalık olan ‘kalça çıkığı’ ile ilgili bilmemiz gerekenleri Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Ahmet Doğan’dan aldım.
KALÇA ÇIKIĞI NEDİR?
Halk arasında, genellikle doğum sırasında bebeğin bacaktan tutularak çekilmesi sonucu oluşan bir durum olarak bilinir. Oysa çoğu zaman bebek daha anne karnındayken kalça çıkıktır ya da kalça gelişimi yetersiz kalmıştır. Önlenebilir bir sakatlıktır. Ancak ailenin yapacağı yanlış uygulamalar, bebeğin sakat kalmasına yol açabileceği gibi, doğru eylemler tamamen iyileşmesini sağlayabilir.
Anne karnında bebeğin uygun olmayan pozisyonda durmasından ailevi nedenlere, doğum şeklinden bazı sendromlara çok sayıda nedeni vardır.
HANGİ BEBEKLER RİSK ALTINDA?
Kız çocuklarda, birinci doğumlarda, çoğul gebeliklerde, ailede kalça çıkığı hikâyesi olanlarda, akraba evliliklerinde, ters geliş doğan bebeklerde, boyunda eğrilik, başında yassılık ve ayakta eğrilikle doğan bebeklerde daha sık görülür.
BASİT BİR ULTRASON
Kalça çıkığı veya gelişme problemini anlamak için en ideal yöntem; 3 ila 6. haftalar arasında kalçaların muayenesi ve ultrasonografiyle incelenmesidir.
Problemli bebeklerin zamanında yakalanarak ameliyatsız düzelme şansını elde etmelerini sağlayan ultrasonografi yöntemi, birçok gelişmiş ülkede rutin uygulanıyor. İlk iki ayda röntgen çektirmenin hiçbir değeri yok; gereksiz para ve zaman kaybı. Üstelik çocuklar gereksiz yere radyasyona maruz kalıyor.
İLK ÜÇ AYDA TEŞHİS
İlk 3 ayda, alçısız ve ameliyatsız basit bir bandajlama yöntemiyle tamamen normal bir kalça elde etme şansı yüzde 95’in üzerinde.
3-6 ay arası bebeklerde bu şans biraz daha düşük, 6 aydan büyük bebeklerden bir kısmı için alçı ve ameliyat tedavileri gerekebiliyor. Bu durum, kalçadaki problemin derecesine bağlı olarak değişebiliyor.
Ameliyat gerektiren çocuklarda uygun tedaviler yapılırsa, özellikle deneyimli ortopedistlerin ellerinde, başarı şansı çok daha yüksek.
NEDEN OLAN HATALAR!
KUNDAK YAPMAK: Maalesef hâlâ bazı yörelerde bebeklere kundak uygulaması yapılıyor. Bebekler kesinlikle kundak yapılmamalı.
YANLIŞ BEZLEME: Hazır bezler, herhangi bir beze göre kesinlikle daha sağlıklı. Fakat, bezin bebeğin ayına ve ihtiyacına uygun seçilmesi gerekiyor. Bezin, dar ve küçük olması, kasık hizasında bağlanması kalça gelişimini olumsuz yönde etkileyen faktörlerin başında...
HATALI GİYSİLER: Bazen ekonomik nedenlerle, bazen de yanlış alışkanlıklar yüzünden dar ve küçük giysiler giydiriliyor. Oysa bol, rahat giysiler giydirilmeli.
HATALI TUTUŞ: Bebeği emzirirken bacaklar birleştirilmemeli, kendi haline serbest bırakılmalı.
YANLIŞ TAŞIMA: Bebeği, yüzü veya arkası taşıyana dönük olarak, bir elle bacak arasından tutularak taşımalı; biraz daha büyük bebekler de kola oturtularak taşınmalı.
YANLIŞ İNANIŞLAR: Geniş bez kullanımının bacakların eğri olmasına yol açacağı inanışının gerçekle hiçbir ilgisi yok. Bebeklerin 1 yaş civarında bacaklarında içe doğru hafif bir eğrilik olması normaldir ve zamanla kendiliğinden düzelir. Aşırı eğrilikler vitamin yetersizliği, aşırı kilo veya hastalık nedeniyle ortaya çıkar.
ERKEN BASTIRMAK VE YÜRÜTEÇ: Bebeğin doğal gelişim sürecini tamamlamadan erken bastırılması, yürütece konulması da hatalı uygulamalar arasında. Çocuğun yürümesi kendi gelişimine bırakılmalı.
BU BELİRTİLERE DİKKAT!
l İki bacak arasında uzunluk farkı varsa,
l Bebeğin altını silerken ve bezlerken bacakların her iki yana eşit olarak açılmadığı fark edilirse ya da her iki bacağın da tam olarak yanlara açılmadığı görülürse,
l Kalçada herhangi bir klik sesi hissedilirse,
l Bebeğin bacaklarının arkasındaki ya da kasık bölgesindeki çizgilerde asimetri varsa,
l Yürüme çağında çocuk yürümüyorsa...