Suriye’de iki buçuk yıldır devam eden iç savaş bölgedeki pek çok dinamiği değiştirdi. Eski ittifakları çözdü, yenilerini oluşturdu. Şii-Sünni çatışmasını körükledi, istikrarsızlık komşu ülkelere yayıldı. Bunlar Suriye krizinin kısa vadeli bölgesel etkilerinden bazıları. Fakat Suriye meselesinin körüklediği ve uzun vadede global etkileri olacak bir başka faktör var: Suriye’de hem rejim tarafında hem de rejime karşı savaşan yabancı uyruklu savaşçılar.
Bugün Suriye’de savaşan Kuzey Afrika, Ortadoğu, Avrupa ve Amerika’dan gelmiş 6 bine yakın yabancı savaşçı olduğu söyleniyor. Sivil savaş ve terörizm çalışan pek çok uzman, yabancı savaşçıların sivil savaşlara dahil olmasının çatışmayı uzatacağını ve yeni kuşak terör örgütleri üreteceğini söylüyor. Bu yabancı savaşçıların savaştıkları ülkelerde askeri eğitim alıp dünyanın farklı yerlerinden gelmiş radikal gruplarla tanıştıkları, yeni ittifaklar kurduğu ve böylece global bir terör ağının parçası haline geldikleri söyleniyor. İç savaş sona erip ülkelerine döndüklerinde ise bu ağa katılmak üzere yeni savaşçılar yetiştiriyor ve daha geniş ölçekli terör saldırıları düzenliyorlar.
AFGANİSTAN'DAKİ DİNAMİKLER İŞLİYOR
1980’lerde Afganistan’da Sovyetler’e karşı savaşan mücahitleri düşünün. Dünyanın dört bir yanından gelen yabancı savaşçılar Afganistan’da aldıkları askeri eğitimin ardından El Kaide’yi kurmuş ve 11 Eylül saldırılarını gerçekleştirmişlerdi. Irak’ın işgalinin ardından başlayan iç savaşta da dünyanın çeşitli yerlerinden gelen yabancı savaşçılar önemli rol oynadı. Bu savaşçılar hem Irak’ta çatışmanın ömrünü uzattı hem de pek çok radikal grubu kendi saflarına katarak çatışmayı Ortadoğu’dan tüm dünyaya taşıdı.
Suriye’de de benzer dinamikler işleyecek gibi görünüyor. Suriye’deki çatışma son birkaç yıldır zayıflayan El Kaide’yi yeniden canlandırdı. Rejimin ve muhaliflerin saflarında savaşan pek çok yabancı radikal grup var. Bu gruplar know-how’larını birlikte savaştıkları diğer gruplarla paylaşıyor. Suriye’de çatışma sona erince geldikleri yerlere geri dönecek binlerce militan sadece Ortadoğu’da değil Avrupa’da, Amerika’da ve dünyanın pek çok başka yerinde güvenliği tehdit edecek. Avrupa ülkeleri şimdiden bunun endişesini duymaya başladı.
Endişe verici olan Suriye’deki çatışmanın bir sarmala girmiş olması. Çatışma uzadıkça daha fazla yabancı savaşçı Suriye’ye akın ediyor, bu da çatışmayı daha da uzatıyor.