Ekim ayı dış ticaret verileri açıklandı. Buna göre ihracat yıllık bazda yüzde 8.2 oranında azalarak 12.1 milyar dolara geriledi. İthalatta ise yüzde 3.7’lik artış gerçekleşti ve aylık ihracat 19.5 milyar dolara yükseldi. İhracat verisinin beklenenden daha kötü gelmesi ve ithalattaki artış nedeniyle, doğal olarak dış ticaret açığı da yüzde 31.8 oranında artarak 7.4 milyar dolara yükseldi. İlk on aylık toplamda dış ticaret açığı 83 milyar dolara ulaştı. Yıl sonunda bu rakam 100 milyar dolara yaklaşacak.
İhracatı etkileyen 3 önemli faktör
Verilerin detayına baktığımızda, ihracat tarafında üç önemli faktörden bahsetmemiz gerekiyor. Bunlardan ilki, ekim ayında yaşanan uzun resmi tatil ve bayram günlerinin ihracat performansına olumsuz etkisi. Hatırlanacağı üzere, ekim ayında uzun Kurban Bayramı tatili ve ay sonunda da Cumhuriyet Bayramı tatili nedeniyle resmi işgünü sayısı 17’ye kadar düşmüştü. TÜİK mevsimselliğe ve çalışma günlerine göre düzeltilmiş endeksi de yayınlıyor. Buna göre mevsimsel düzeltilmiş ihracat ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 3.9 oranında azalırken ithalat yüzde 5.8 oranında artmış.
İkinci önemli faktör son birkaç aydır vurguladığımız gibi Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yapılan ihracattaki gerileme. Aşağıdaki grafikte ülke gruplarına göre yapılan ihracatın son yıllardaki gelişimi özetleniyor:
Grafikte de görüldüğü üzere Avrupa’ya yapılan ihracatımız yavaş bir tempoyla artarken Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yapılan ihracat yılbaşından bu yana olduğu gibi zayıflamaya devam ediyor. Bu bölgeye yapılan ihracat ekim ayında yüzde 10.9, ilk 10 ayda ise yüzde 16. oranında azalmış. Bu bölgeye yapılan ihracatın geçen yıl toplam ihracatın içindeki payı yüzde 40’a kadar yükselmişti. Ekim ayı sonunda bu oran yüzde 26.7’ye gerilemiş durumda. Ekim ayında ana ihracat pazarımız olan Avrupa ülkelerine yapılan ihracat ise yüzde 5 civarında azalmış.
Altın ihracatı yüzde 92 azaldı
İhracat üzerindeki üçüncü önemli faktör ise son iki yıldır gündeme gelen altının dış ticaretimiz üzerine olan etkisi. Ekim ayında altın ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 92 gibi yüksek bir oranda azalmış. Buna karşılık altın ithalatı neredeyse iki katına çıkmış. Altın ticareti hariç tutulduğunda, aylık ihracatın geçen yıla göre hemen hemen aynı kaldığını, yüzde 0.5 oranında arttığını görüyoruz. Altın hariç ithalat ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1 oranında artmış. Dolayısıyla ihracattaki düşüşün ve ithalattaki artışın ana kaynağının geçen yıla göre azalan altın ihracatı ve artan altın ithalatı olduğunu söyleyebiliriz.