Ülkemizde ipini kopartan kur hesabı ve kur tahmini ilanı yapmakta. Kimine göre paramız aşırı değerli, kimine göre de değersiz. Dış ticaretimizi de, seven de var söven de. Aşağıda dış ticaret konusunu daha detaylı analiz eden bir “The Economist” değerlendirmesini, nelere bakılması gerektiğini, özet bir şekilde bulacaksınız.
ABD'de satılan ve “China Daily USA” adlı günlük Çin gazetesi, Çin'in 2.21 trilyon dolarlık 2013 ihracatının Çin'i dünyanın ihracat şampiyonu yaptığını manşetten vermiş. Tabii ki Çin'in ihracatı sayı olarak dünyadaki en yüksek rakam. Çin'in ihracatı ile ithalatını topladığınız zaman ise 4.2 trilyon dolar boyutunda bir düzeye ulaşıyorsunuz. Bu toplam da ilk defa galiba ABD'nin ihracat ve ithalat toplamını geçecek. Ama ABD, The Economist dergisine göre henüz 2013 yılı ithalatını açıklamamış.
Ancak dünyada uluslararası ticaret konusu olan sadece mallar değil. Bir de hizmetler var. Hizmet ihracatı mal ihracatına eklenirse Çin tekrar ikinciliğe düşer.
Gerekenden yüzde 70 fazla
Tabii ki Çin'in ihracat ve ithalat toplamı çok büyük çünkü ekonomisi çok büyük. Ancak Çin'in dış ticaretini GSYİH oranı olarak aldığınız zaman Çin sıralamada geri düşüyormuş meğer. Hatta dünya ortalamasının altına düşüyor. Çin'in ihracat ve ithalat toplamı GSYİH oranı olarak yüzde 53 civarında. Halbuki aynı rakam tüm dünya için alındığında yüzde 63, yani Çin ortalamanın altında.
Eğer kriter olarak toplam bölü kişi başına geliri alırsanız da, Çin'in ihracat ve ithalat toplamı da oldukça mütevazı. Kişi başına 3200 dolar kadar. Bu Çin'i global çapta dünya 99'uncusu yapıyor. Ama Çin'in nüfusu 1.34 milyar kişi ve bu sayıya hangi sayıyı bölerseniz bölün, ortaya küçük bir sayı çıkar. Nüfusu yüksek ve alanı büyük ekonomiler genelde oldukça dışa kapalıdırlar. Örneğin ABD'nin dış ticaretinin GSYİH sayısına oranı yüzde 30 civarında. Brezilya ise yüzde 26 dışa açık. Türkiye ise yüzde elli dışa açık. Çin'in büyük nüfusu ve büyük alanı göz önüne alınırsa ve de ek kriter olarak düşük gelir de eklenirse Çin'in dış ticareti olması gerekenden yüzde 70 daha büyük. Halbuki Lüksemburg ve Singapur gibi küçük ülkeler veya petrol sahibi küçük emirlikler ticaret açısından sırlamada ön plana çıkıyorlar.
Birinci sırada bir sürpriz: Norveç
Harvard Üniversitesi öğretim üyesi Ricardo Hausmann ve arkadaşları bu global ticaret klasmanı sorununu çözmek için yeni bir metot üretmişler. Klasmanda yüksek derece almak için bir ülkenin ihracatı hem çok sayıda kalemde olmalı hem de az sayıda rakibi bulunmalı diyorlar. Bu kritere göre yapılan araştırmada Çin 2012 yılında 181 ülke arasında 39'uncu bulunmuş. Ama kişi başına gelir göz önüne alındığında Çin onuncu sıraya yükseliyor.
Çin'in bir sorunu daha var. Çin'in sofistike ihracatı aslında bol miktarda ithalat içeriyor. Eğer ülkenin sadece kendisinin kattığı değeri göz önüne alırsanız da ABD ile Çin başa baş duruma geliyorlar.
Ancak aslında ülkeler ihracatı ithalat yapabilmek için yapmak zorunda. Dünyanın en büyük ithalatçısı ise, kişi başına ithalata bakıldığında ABD. Ancak ithalat yapabilme açısından şampiyon ülke bir sürpriz. IMF hesaplamalarına göre en çok değerli paraya, parası Krone yüzde 83 aşırı değerli bulunan Norveç sahip. Bu da Norveç'i dünyanın bir numaralı dış ticaret şampiyonu yapmakta. Dış ticaretten en çok kazanç sağlayan, aklımıza hiç gelemeyen Norveç imiş meğer.