Siirtli taksicinin kelebek tutkusu bilime katkı sunuyor

Kentte yaklaşık 17 yıldır taksicilik yapan 4 çocuk babası 57 yaşındaki Kaymaz, müşterilerini kırsaldaki bölgelere götürürken ilgisini çeken doğayı yakından tanıma fırsatı buldu.

Müşterilerini beklediği sırada çektiği doğa fotoğraflarını arkadaşlarının beğenmesi üzerine bir süre sonra kelebekleri fotoğrafladı.

Türkiye'de ilk defa Botan Vadisi'nde 2016'da görüntülediği Afrika göçmeni "beyaz öncü" (belenois aurota), 2017'de de "Siirt benekli meleği"ni (pontia glauconome) keşfeden Kaymaz, bu kelebeklerin bilimsel dergilerde yayınlanmasına vesile oldu.

Nihat Kaymaz, AA muhabirine, hobi olarak başladığı kelebek fotoğrafçılığının kelebek gözlemciliğine dönüştüğünü ve bu alanda yoğunlaştığını söyledi.

Fotoğrafladığı "beyaz öncü"nün yayınlandıktan sonra bu alanda bilimsel çalışma yapanların ilgisini çektiğini dile getiren Kaymaz, şöyle konuştu:

"Kelebek yayınladıktan sonra ilgi gördü. Çünkü 10 ila 20 yılda görülen Afrika göçmeni bir kelebekti. Arkadaşlar gördüğü zaman çok beğendiler. Onlar da gelip çekmek istediler. 7 yıl aradan sonra tekrar geçen yıl Siirt'te görülünce herkes çok sevindi. 2023'te çok sayıda arkadaş onu görmek ve arşivlemek için Siirt'e geldi. Çok şükür bu yıl da bu kelebek görüldü."

"Türkiye'deki 400'ün üzerindeki kelebek türünden 220'sini fotoğrafladım"

Kaymaz, 2017'de ilk başta ülkede Siirt benekli meleğini ilk kez fotoğrafladığının farkına varmadığını anımsatarak, bunu küçük benekli melekle karıştırdığını anlattı.

Kaymaz, şunları kaydetti:

"Daha sonra bu Türkiye'de ilk olabilir diye düşündüm. Defalarca kameradan kelebeğe baktım. Yanımda çocuğum da vardı, 'Baba, neden sürekli kameraya bakıyorsun?' diye sordu. Çektiğim fotoğrafı arkadaşlara attım, biyolog arkadaşlar da vardı. İlk kez fotoğraflandığını bu şekilde öğrendik ve Siirt adıyla kayıt altına aldık."

Kayıt altına alınan kelebekler sayesinde her yıl çok sayıda kelebek gözlemcisinin kente geldiğini ifade eden Kaymaz, özellikle beyaz öncü görüldüğü zamanlarda daha fazla ziyaretçinin geldiğini belirtti.

"Öncelikli hedefim Siirt kelebekleridir. İlimizin endemik kelebeklerini bulmaya çalışıyorum. Bazen işi bırakıyorum, dağ taş kelebek arıyorum. Türkiye'de yer alan 400'ün üzerindeki kelebek türünden 220'sini fotoğrafladım." diyen Kaymaz, bilim dünyasına yeni katkılar sunmak için çalışmalarına devam edeceğini bildirdi.

Siirt, Orta Doğu'dan göç eden kelebek türlerinin ülkedeki ilk lokasyonlarından biri

Batman Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesinde entomoloji (böcek bilimi) uzmanı Doç. Dr. Erdem Seven de Siirt'in Orta Doğu'dan göç eden kelebek türlerinin Türkiye'de görüldükleri ilk lokasyonlarından biri olduğunu söyledi.

Sultan kelebeği (danaus chrysippus), Mezopotamya kolotisi (colotis fausta), Dicle güzeli (junonia orithya), beyaz öncü ve Siirt benekli meleği türlerinin çoğunun ortama uyum sağlayarak yerleşik olduğunu gözlemlendiğini ifade eden Seven, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Dicle Nehri ve bölgenin Orta Doğu'dan göç eden kelebeklerin yolculuklarında bir kanal olarak değer gördüğü bilinmekle birlikte sıcak hava sistemlerinin de göçmen türlerin Güneydoğu'dan Türkiye'ye gelişine yardımcı olduğu düşünülmektedir. Nihat Kaymaz'ın kelebeklere yönelik ilgisi bilime önemli katkılar sundu ve bazı türlerin kayıt altına alınmasını sağladı."

Botan Vadisi'nde 2016'da Kaymaz'ın fotoğrafladığı beyaz öncü hakkında bilgi veren Seven, "Beyaz öncü, küçük ve orta boy bir kelebektir ve kanat zemin rengi kahverengi damarlı beyazdır. Kapari bitki türleri ile beslenen, iyi bilinen bir göçmen türdür. Bu tür çoğunlukla Afrika ve Güney Asya'da bulunur. Türün Türkiye, Suriye ve Kıbrıs'taki keşifleri üzerine 2024'te 'Entomologist's Monthly Magazine' dergisinde bir makale yayımlanmıştır." dedi.

Siirt benekli meleğinin de Türkiye'de ilk kez Kaymaz tarafından 2017'de fotoğraflandığını ve daha sonra Batman'da tespit edildiğini bildiren Seven, bu türün de 2018 ve 2020'de "Entomologist's Gazette" adlı dergide bir not ve bir makale olarak yayımlandığını anımsattı.

Seven, "Siirt benekli meleği işlevsel ön ayaklar ve bacakların uçlarındaki çatallı pençeler ile karakterize edilir. Afrika'nın kurak bölgelerinde yaygın olarak bulunan ve Arabistan, Irak, İran, Pakistan ve Özbekistan'a kadar uzanan bir çöl türüdür. Bu tür, mükemmel bir çöl kelebeği olarak tanımlamıştır. Kapari ve reseda cinsindeki bitkilerle beslenmektedir." ifadelerini kullandı.

Seven, kelebeklere yönelik bölgede çalışmalarının devam ettiğini bildirdi.