Efsane renk 'Edirne kırmızısı'nın bitkisi rubia tinctorumun Edirne'de yetiştirilecek

Üniversiteden yapılan açıklamaya göre, üniversite adına Edirne kırmızısı çalışmalarını yürüten Orkun Akman tarafından İstanbul'daki Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi'nden elde edilen rubia tinctorum bitkisinin kökleri üniversiteye ait seralara ekildi.

Açıklamada görüşlerine yer verilen TÜ Rektörü Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu, Edirne kırmızısı renginin ulusal ve uluslar arası alanda tanıtımını sağlamak için "Edirne Kırmızısı Stratejik Planı"nı uygulamaya başladıklarını belirtti.

Edirne kırmızısını doğduğu topraklarda yeniden eski parlak günlerine döndürmeyi hedeflediklerini belirten Tabakoğlu, "Edirne ve civarında yetiştiği bilinen kök boya bitkisinin uygun koşullarda incelenmesi ve çoğaltılması adına Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ile güzel bir iş birliğine imza attık. İleriki dönemde bitkinin daha geniş bir araziye yayılması için akademisyenlerimiz ve araştırmacılarla birlikte, Edirne ve çevresinde saha taraması yapacağız." ifadelerini kullandı.

Bitkinin üretimini yaygınlaştırmak için çalıştıklarını vurgulayan Tabakoğlu, şunları kaydetti:

"Nihai hedefimiz, Edirne iklimine uygun koşullarda yetiştiği bilinen bu bitkinin tekstil üretiminde kullanılarak Edirne ekonomisine eskiden olduğu gibi katkı sunması. Biz bugün Edirne Kırmızısı için önemli bir adım daha attık. Bu adımın ardından şehrimizin diğer dinamiklerinin de harekete geçmesi gerekiyor. Özellikle tekstil firmaları ve kentteki ilgili meslek kuruluşlarının olayın ticari boyutuna eğilmesi gerekiyor. Yapılacak güzel iş birlikleri sayesinde rengi sadece bilimsel, kültürel ve sanatsal olarak değil, işin ticari boyutunu da düşünerek kent ekonomisine kazandırmalıyız."

Trakya Üniversitesi Havsa Meslek Yüksek Okulu Müdürü Prof. Dr. Mustafa Tan tarafından planlan bir proje ile de rubia tinctorum bitkisinin Edirne şartlarında 3 yıllık bir süre ile büyüme, gelişme, verim ve köklerindeki boya miktarının belirlenmesi amaçlanıyor. 

Edirne kırmızısının öyküsü

Dünya tekstil sanayisinde önemli bir yere sahip olan Edirne kırmızısı, 15. yüzyılda şehirde kök boya olarak üretildi. Tuğla kırmızısının daha parlağı olarak nitelenen rengi elde eden ve adına "Edirne kırmızısı" diyen iki boya ustası, formülünü bir süre sonra Fransa'ya götürerek, bu rengin Avrupa'daki tekstil sanayinde yaygınlaştırılmasını sağladı.

Fransa'da 1740'lı yıllarda üretildikten sonra "Rouge d'Adrinople" (Edirne kırmızısı) adıyla sektörde yer edinen renk, özellikle tekstil alanında önemli yer buldu.

Edirne'de de elde edildikten sonra tarihi yapıların süslemelerinde ve şehrin geleneksel el sanatlarında kullanılan renk, aradan geçen süreçte untulmaya yüz tuttu.