3,5 asırlık Yeni Cami tarihinin en kapsamlı restorasyonundan geçiyor

Osmanlı padişahı 3. Murad'ın eşi Safiye Sultan'ın emriyle 1597'de temeli atılan cami, 1665'te 4. Mehmed'in annesi Hatice Turhan Sultan'ın çabaları ve bağışlarıyla tamamlandı. Yerli ve yabancı turistlerin uğrak mekanı Yeni Cami, 356 yıldır boğaz kıyısında, Eminönü'nde gün boyu süren koşuşturmaya şahitlik ediyor.

Caminin restorasyon çalışmaları 2016 yılında başladı. Vakıflar Genel Müdürlüğünce gerçekleştirilen restorasyon 5 yıldır sürüyor.

Dış cephesine çelik iskeleler ve iç mekana 5 metre yükseklikte platform kuruldu. Platformun üstüne kurulan iskele ile cami kubbesine erişim sağlandı.

Saçak ve kubbelerindeki yaklaşık 175 ton kurşun yenilendi. Kumlama yöntemiyle dış cephe temizlendi. Beden ve revak duvarları hidrolik kireç enjeksiyonu ile güçlendirildi. Ayrıca önceki restorasyonlarda özgün malzemelerle yapılmayan içlik ve dışlıklar yenilendi.

Caminin mermer söve, silme, alem ve korkuluklardaki bozulmalar, kenet ve zıvanalar ile gergi bağlantılarındaki paslanma sebebiyle oluşan mermerlerdeki hasarlar da giderilirken bazı yüzeyler kimyasallarla temizlendi.

Cami içinde ise çalışmalar tarihi çiniler üzerinde yoğunlaşıyor. Yaklaşık 1500 metrekarelik çinilerden bilim kurulu kararı doğrultusunda kötü durumda olanlar sökülerek sağlamlaştırılıyor. Bir kısmı ise yerinde mikro enjeksiyon ile sağlamlaştırılıyor, çatlak olanlar veya parça kaybı olanlar kalem işiyle tamamlanıyor.

Kalem işleri onaylı restorasyon projesine göre devam eden camide ana kubbe ve revaklı avlu kubbelerinde araştırma raspaları yapıldı, desenler alındı, projeler çizilip Anıtlar Kuruluna gönderildi. Revak kubbeleri de kalem işiyle süsleniyor.

Ana kubbe pandantiflerinde horasan kaba sıva kullanılırken ahşap pencere ve kapılar sökülerek elden geçiriliyor. Caminin içerisinde kurulan atölyede, ahşap kapıların konservasyonu yapılıyor.

Caminin ana kubbe avizesi başta olmak üzere bütün avizeler ve 4 halifenin ismi bulunan levhalar temizlenerek yeniden asıldı.

350 yılı aşkın bir süredir güvercinleriyle İstanbul'un alışverişin ve turizmin merkezinde yaşanan hareketliliğin tanığı camide restorasyona rağmen ibadet de aksamadan devam ediyor. Yeni Cami'nin restorasyon çalışmasının 2022 yılının Ramazan Bayramı'nda tamamlanması planlanıyor.

"Yeni Cami'de ibadeti aksatmadık"

Caminin restorasyon çalışmaları hakkında AA muhabirine açıklama yapan İstanbul Vakıflar 1. Bölge Müdürü Hayrullah Çelebi, 1665 yılından beri hizmet veren Yeni Cami'nin çok detaylı bir restorasyon sürecinden geçirildiğini söyledi.

Restorasyon sürecinde camide ibadetin devam etmesi için platformla bir alan kurduklarını belirten Çelebi, "Vakıflar Bölge Müdürlüğü olarak cemi restorasyonlarında ibadetin aksamamasına önem veriyoruz. Bu kapsamda platformla kurduğumuz alanda Yeni Cami'de ibadeti aksatmadık. Bunun yanında camide restorasyon çalışmalarını sürdürüyoruz." diye konuştu.

Çelebi, caminin restorasyonunda dış cephede ana kubbe kotundan ahşap saçak kotuna kadar tüm yonu taşı yüzeylerde taş çürütme, kaplama ve derz imalatları tamamlandığını anlatarak, şöyle devam etti:

"Alt kotlarda taş işleri ise devam ediyor. Cami genelinde içlik-dışlık pencere arasında kalan pencere içi taş duvarlarında ve zeminlerinde bulunan çimento sıvaları aldık. Caminin avlusunun revak içlerinde taş çürütme imalatları tamamlanarak kaplama işleri yapıldı, derz işleri tamamlandı. Cami ana kubbe alemi, 4 adet ağırlık kulesi ve 4 adet küçük kubbe alemlerine altın varak uygulaması yapılarak yerine takıldı. Ayrıca muvakkithanenin projesi çizildi. Restorasyon çalışmalarında caminin ana kubbe kotundan ahşap saçak kotuna kadar olan kurşun sökülüp izabeye gönderildi, kurşun altı toprağı sıyrıldı, kubbe yüzeyleri horasan sıva yapıldıktan sonra çamur sıvası yapılıp izabeden gelen kurşun ile kubbeler kaplandı. Cami içerisinde ana kubbe malakari kalem işi, ana kubbe pencere kotu klasik kalem işi, ana mekân pandantifleri malakari kalem işi ve yarım kubbe yüzeylerinde malakari kalem işi yapılması çalışmaları tamamlanmış olup, cami 4 adet ana kemerinin ön, alt, arka yüzeylerindeki kalem işi tezyinat işleri devam ediyor."

"Yeni Cami'deki restorasyon çalışmalarını bitirme noktasına geldik"

Restorasyon çalışmaları kapsamında mahfil katı ahşap pencere doğramaları sökülüp cila temizlikleri yapıldıktan sonra fümigasyon işlemi yapıldığını vurgulayan Çelebi, zımpara işlemlerinin yapılmasının ardından cila aşamasına geçildiğini anlattı.

Çelebi, Yeni Cami'nin dış kuzeydoğu ve güneybatı cephelerinde bulunan ahşap saçaklarda onarım yapılabilmesi için saçak altlarına çalışma platformları yapıldığını da aktararak, sözlerini şöyle tamamladı:

"Cami dış kuzeydoğu ve güneybatı cephelerinde bulunan ahşap saçak üzerindeki kurşun örtü söküldükten sonra saçak kaplama üstü ahşap kaplama tahtaları itinalı söküldü. Taşıyıcı sistemi oluşturan ahşaplar biyolojik müdahale öncesi temizlendi, hasarları tespit edilip gerekli onarımlar yapıldıktan sonra tüm ahşap yüzeylere emprenye ve yangın geciktirici uygulandı. Kaplama tahtaları yerlerine çakıldı, üzerine su yalıtımı örtüsü yapıldı, kurşun altı keçesi serildi, kurşun kaplama işlemine başlanıldı. Yeni Cami'deki restorasyon çalışmalarını bitirme noktasına geldik. Yeni Cami'deki restorasyon çalışmalarını 2022 yılının Ramazan Bayramı'nda tamamlayıp yeniden hizmete açmayı planlıyoruz."