• $32,3584
  • 35,1555
  • 2323.6
  • 9079.97
6 Şubat 2021 Cumartesi 07:00 | Son Güncelleme:

Öfkemizi nasıl doğru yönlendirebiliriz?

Öfkemizi nasıl doğru yönlendirebiliriz"
- DR. SEVDA SARIKAYA / sevda.sarikaya@stargazete.com

"Mutluluk ve üzüntüden çok daha hızlı yayılıyor ve daha uzun süre kalıyor. Öfkeyi doğru yönlendirmek için yapılması gereken ilk şey birkaç dakika eyleme geçmeden derin nefes alıp vermek, bedenimizi rahatlatmaya çalışmak. Beynin üst merkezlerinin kontrolü almasına izin vermek olmalı."

Öfke en ilke duygulardan birisidir. Tüm ilkel duygularımızda olduğu gibi öfkenin de beyinde temsil edildiği alan, amigdala adı verilen beynin iç kısımlarında badem şeklindeki (amigdalanın kelime anlamı da badem) bölgedir. Amigdala hayatta kalmamızın temel prensiplerinden olan 'savaş ya da kaç' davranışının merkezidir. Bir tehlike ile karşılaştığımızda çok hızlı bir şekilde ne yapacağımıza karar vermemiz gerekir. Beynin yüksek düzey fonksiyonları olan durum değerlendirme ve karar verme beynin üst kısımlarından kontrol edilir. Tehlike anında çok hızlı karar vermek gerekir. Bu yüzden ilkel duygularımız ve refleks olarak verdiğimiz tepkilerimiz hayatî önem taşır. Buraya kadar anlattıklarım öfke ve korku duygularının ve onun merkezi olan amigdalanın aslında hayatta kalmamızı sağlama amacıyla var olması.

Herhangi bir tehlike algıladığımızda korku duygusuyla birlikte adrenalin ve diğer stres hormonları salınır. Bu da bütün enerjimizin tehlike anıyla baş etmek amacıyla kullanılmasına yol açar. Nefes alıp verişlerimiz, kalp atışlarımız hızlanır, kan basıncı artar. Kaçabilmek için ekstremitelerimize (kol ve bacak) olan kan akışı artar. İşte bu an çok kısadır. Birkaç dakika hiçbir şey düşünmeden yani beynin üst merkezlerine bir bilgi iletilmeden kaçmamıza fırsat verir. İlk birkaç dakika bir şey düşünmek çok zordur. Bir süre sonra beynin analitik fonksiyonlarının yürütüldüğü prefrontal bölge işin içine girer. Böylelikle mantık işin içine girer. Sağlıklı bir şekilde durum değerlendirmesi yapmamızı, duruma uygun stratejik bir yanıt geliştirmemizi sağlar.

Bu nedenle öfkelendiğimizde bir süre hiçbir şey yapmamak, sadece derin nefes alıp vererek sakinleşmeye çalışmak, beynimizin prefrontal alanının işin içine dahil olmasını beklemek gerekir. Atalarımızın 'öfkeyle kalkan zararla oturur' sözü bu birkaç dakika içerisinde eyleme geçenlere yönelik. Daha sonra pişman olacağımız her şeyi bu süre içerisinde yaparız. Yapılan çalışmalar erkeklerde amigdalanın kadınlara oranla yüzde 10 daha büyük olduğunu gösteriyor. Bunun üzerine önceleri erkeklerin öfke yanıtının daha hızlı bir şekilde şiddete dönüşmesinde bunun etkili olduğu kabul edilse de şimdilerde daha farklı düşünülüyor. Her ne kadar erkeklerde amigdala boyutu daha büyük olsa da, amigdalanın vücuda oranı değerlendirildiğinde erkek ve kadın arasında anlamlı bir fark bulunmamış.

ÖFKE MUTLULUKTAN HIZLI YAYILIYOR

Southwest Missouri State Üniversitesi araştırmacılarının yaptığı bir çalışmaya göre kadınların da erkekler kadar öfkelenebildiği, aradaki farkın öfkenin kontrolü ile ilgili olduğu öne sürülüyor. Pennsylvania Üniversitesi'nde yapılan başka bir çalışmada, öfke kontrolünde önemli olan orbitofrontal bölgenin kadınlarda daha büyük olduğu saptanmış.

Zaman içerisinde küçük öfkelerin ileride büyük zararlara yol açabildiği de biliniyor. Uzun dönemli öfke bağışıklık sistemini düşüreceğinden, bizleri birçok hastalığa açık hale getirebilir. Takıntılı bir şekilde geçmişte olan bir olayı düşünmek, onu henüz yeni olduğu zamanki duyguları ile taze tutmak anlamına geliyor. Yani geçmişteki kötü bir anınız aslında geçip gitmiş olmuyor. Her defasında o öfkeyi ve o öfkenin bedeninize olan negatif etkilerini devam ettirmiş oluyorsunuz. Sosyal ağlar üzerinden 2013 yılında yapılan bir çalışmaya göre öfkenin en bulaşıcı duygu olduğu belirtiliyor. Mutluluk ve üzüntüden çok daha hızlı yayılıyor ve daha uzun süre kalıyor. Öfkeyi doğru yönlendirmek için yapılması gereken ilk şey birkaç dakika eyleme geçmeden derin nefes alıp vermek, bedenimizi rahatlatmaya çalışmak. Beynin üst merkezlerinin kontrolü almasına izin vermek olmalı. Kısa bir yürüyüşe çıkmak ya da ortam uygun değilse en azından lavaboya gitmek bile size zaman sağlayabilir.

Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı
Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı

Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı

Başkan Erdoğan ile görüştü: O anları 24 TV'ye anlattı: Saliha Gündüz'den 'birlik olalım' mesajı
Başkan Erdoğan ile görüştü: O anları 24 TV'ye anlattı: Saliha Gündüz'den 'birlik olalım' mesajı

Başkan Erdoğan ile görüştü: O anları 24 TV'ye anlattı: Saliha Gündüz'den 'birlik olalım' mesajı

Belçika'dan terör provokasyonlarına ilişkin açıklama: PKK Avrupa'da tanınmış bir terör örgütüdür
Belçika'dan terör provokasyonlarına ilişkin açıklama: PKK Avrupa'da tanınmış bir terör örgütüdür

Belçika'dan terör provokasyonlarına ilişkin açıklama: PKK Avrupa'da tanınmış bir terör örgütüdür