Mayıs ayından sonra FED’in likidite daraltmasına başlayacağı konusunda yapılan yanlış yorum, faiz ve kurları oynattı, dengeler bozuldu. Ama sonunda ABD, İngiltere, ve Avrupa Merkez Bankalarının açıklamaları piyasaları sakinleştirdi. Fakat bir yandan da yeni bir risk oluşmakta. Obama yakında sonbaharda yeni bir Merkez Bankası Başkanı atayacak. Yeni Başkan 31 Ocak 2014 tarihinde işe başlayacak. ABD’de bugün iki adet şanslı aday olduğu düşünülüyor.
Aslında en bilgili aday, uygulama ve akademik birikim açısından üstün biri, Janet Yellen. Dün Janet Yellen’in kim olduğunu detaylı anlattım. Yellen Obama döneminde ekonomi yönetiminde görev alan Christina Romer veya Demokrat Parti’nin liderlerinden Nancy Pelosi gibileri tarafından ülkenin ilk bayan Merkez Bankası Başkanı olarak atanması için destekleniyor. Yellen işsizliği enflasyondan daha önemli gören ve son derece bilgili ve kararlı bir kişi ve katıldığı bütün toplantılarda da yerinde analizleriyle dikkati çekmiş bir iktisatçı. Özellikle 2008 kriz yılı öncesinde bankacılık riskleri konusunda güçlü ikazlar yapmış. Şu anda FED tarafından uygulanan bol likidite programının da esas mimarı o ve banka sisteminin yeniden regülasyonu konusunda da azimli bir iktisatçı. ABD medyası, Yellen likidite azaltmaya daha geç başlar, daha tedbirlidir kanısında. Bu Türkiye açısından da iyi bir yaklaşım olur.
16 YAŞINDA MİT'E GİRMEYİ BAŞARDI
Yellen’in karşısında ise akademik çevrelerde ve ABD medyasında iyi tanınan bir erkek aday var: 1954 doğumlu 59 yaşındaki Lawrence Henry Summers. Babası Robert, ünlü ve Nobel’li iktisatçı Paul Samuelson’un erkek kardeşi, annesi Anita ise gene çok ünlü ve Nobel’li Kenneth Arrow’un kız kardeşi. 16 yaşında MIT Üniversitesi’ne giren, sonra da Harvard’da doktora yapan ve 28 yaşında Harvard’da profesör olan Summers, Obama tarafından yakinen tanınıyor. Eski ABD Hazine bakanları Robert Rubin ve Timothy Geithner tarafından desteklenen Summers, çok bilgili ama aslında çok “defosu” da olan bir kişiliğe sahip. Global çapta önemli olan ise, geçmiş dönemlerde yapmış olduğu hatalarla 2008 krizine yol açan kötü tercih ve tavsiyelerin çoğunun altında imzası olması.
MUSLUĞU ERKEN KAPATABİLİR
Dünya Bankası baş iktisatçılığı da yapmış olan Summers, 1999-2001 arası ABD Hazine Bakanlığı, 2001-2006 arasında da Harvard Üniversitesi Başkanlığı görevinde çalışmış! Harvard Üniversitesi’nde 2005 yılında yapılan güven oylamasında öğretim üyeleri tarafından dışlanarak ayrılmak zorunda kalmış. Kadın ve zenci öğretim üyeleri, ırkçı ve ayırımcı konuşmalarını gündeme getirmişler ve görevden alınmış. ABD Hükümeti ise Rusya’ya özelleştirme danışman olarak çalışan ve Summers’in projesi ve koruduğu A.Schleifer’in Rusya’daki özelleştirilen şirketlerden peşinen hisse alması sonucu çıkan çıkar çatışması sorunu nedeniyle Harvard ve Schleifer’den 28,5 milyon dolar tazminat ödemesi talep etmiş ve almış. Ayrıca Summers üniversitenin 3.5 milyar dolar kadar vakıf fonunu faiz swaplarına yatırarak, üniversitenin bir milyar dolar kadar fon kaybetmesine de yol açmakla itham ediliyor. ABD’de bilgili ama tutarsız olduğu düşünülüyor. Birçok hedge fund ve finansal kurum ile halvet olması da aleyhine kullanılıyor. Zaten finans kesiminin regülasyon dışı kalmasını destekleyen ve krizin yolunu açan bir akademisyen.
Bu özelliği sonucu da “Inside Job” adlı filmde finansal krizlere neden olanlardan biri olarak mimlenerek konu da olmuş. Tabii esas korkulan söylediğimiz gibi likidite daraltmaya erkenden başlama taraftarı olduğu konusundaki piyasa kanaatı!