Sanayi üretiminde sürprizler devam ediyor. Sektöre ilişkin öncü göstergelerden imalat sanayi kapasite kullanım oranında altı aydır görülen istikrarlı düşüş trendinin ardından merakla beklenen mayıs ayı sanayi üretimi endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 5.9 oranında artarak beklentilerin bir hayli üzerine çıktı. Beklentiler ortalama yüzde 3 civarında bir artışa angaje idi. Mayıs ayındaki üretim artış oranı son altı aydaki en yüksek oran. İmalat sanayiinde de benzer bir performans söz konusu.
Diğer yandan, mevsimsel dalgalanmalara ve tatil günlerine göre düzeltilmiş endekse bakıldığında mayıs ayındaki sürprizin şiddeti daha iyi anlaşılacaktır. Düzeltilmiş endeks mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 1.1 oranında arttı. Bir önceki ay olan nisan ayında da yüzde 0.9 oranında artmıştı. Üç ay öncesine göre kümülatif artış da yüzde 2.8 düzeyinde. Bu oranlar yıllık bazda yüzde 12-14 civarında büyümeye işaret ediyor ki son dönem gelişmeleri göz önüne alındığında hiç de beklenen bir performans değil.
Aşağıdaki grafikte sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranlarına ilişkin veriler gösteriliyor. Her iki veri de mevsimselliğe göre düzeltildi.
Grafikte genel olarak paralel seyreden iki verinin son altı aylık dönemde ciddi bir şekilde ayrıştığını görüyoruz. Kapasite kullanımı altı aydır düşerken, sanayi üretiminde yukarı yönlü bir trend söz konusu. Teknik olarak bu ayrışmanın nedenini tatmin edici bir şekilde açıklayabilmek zor. Bir yandan uzun dönem devam eden yatırımlar sayesinde toplam kapasitedeki artış, kapasite kullanımı mutlak bazda aynı kalsa hatta biraz artsa bile, oransal olarak azalabilir. Ancak böyle bir durumun özellikle iç talebin daraldığı ve ekonominin genel olarak yavaşladığı bir döneme rastlaması ilginç.
Diğer yandan, dış ticaret verilerine yakından baktığımızda, daralan iç talebe karşı ihracat verilerinde görülen artışlar sanayi üretimindeki artış trendini bir nebze açıklıyor. Hatırlanırsa ihracat mayıs ayında dolar bazında yüzde 20 artmıştı. Bunun karşısında ithalat iki ay üst üste azaldıktan sonra mayıs ayında dolar bazında yıllık yüzde 3 oranında artmıştı.
Fiyat etkileri arındırılıp miktar endekslerine baktığımızda mayıs ayındaki ihracat artışının yüzde 30'a dayandığını görüyoruz. İthalat artışı ise yüzde 7.2 olarak gerçekleşmiş. Son üç ayda ortalama yüzde 19 oranında artan bir ihracat talebi, bunun karşısında da yüzde 1.4 oranında azalan bir ithalat görüntüsü var. Aşağıdaki tablo dış ticaret miktar endekslerinin (yani fiyat gelişmeleri ayıklandığında) artış oranlarını gösteriyor.
Tabloya baktığımızda ihracat tarafında hem mayıs ayında hem son üç aylık trendde güçlü bir artış olduğunu görüyoruz. İthalat tarafında ise karışık bir görüntü var. Hem mayıs ayında hem son üç ayda artış gösteren tek kalem hammadde (ara malı) ithalatı. Sanayi sektöründe kullanılan ara mallarında görülen miktar artışları son dönemde sanayi üretiminde görülen güçlü performansı anlamamıza yardımcı oluyor. Özetle, sanayi sektörü 2012'deki yavaşlama trendini iyi göğüslemiş ve azalan iç talebin yerine ihracatı koyarak üretim temposunu canlı tutmuş.