Kasım ayına ilişkin imalat sanayi kapasite kullanım oranı verisi açıklandı. Buna göre geçen ay hızlı bir şekilde yükselen kapasite kullanım oranı bu ay aynı hızla geri geldi. Ekimde bir puanlık yükselişle yüzde 76.4’e ulaşan oran kasım ayında 0.8 puan düşerek yüzde 75.6’ya geriledi. Geçen yılın kasım ayında bu oran yüzde 74 seviyesinde idi.
Geçen yıl da ekim ayından kasım ayına 0.9 puanlık düşüş olmuştu. Dolayısıyla, mevsimsel bir düşüşten bahsedebiliriz. Ancak mevsimselliğe göre düzeltilmiş kapasite kullanım oranında da ekim ayına göre 0.8 puanlık düşüş var. Ekim ayında yüzde 74.9’dan yüzde 75.7’ye yükselerek uzun dönem ortalamasının üzerine çıkan mevsimsel düzeltilmiş endeks, kasım ayında yeniden yüzde 74.9’a düştü. Aşağıdaki grafikte kapasite kullanımında ve sanayi öğretiminde son dönemde yaşanan gelişmeler özetleniyor.
Grafiğe bakarak, kapasite kullanım oranının kabaca iki yıl önceki seviyelerinde dalgalandığını görebiliyoruz. 2008-2009 döneminde yaşanan küresel krizden önceki seviyelerin (yüzde 80 civarı) yakalanması ise zor görünüyor. Buna karşılık, sanayi üretiminde dalgalı ama yukarı yönlü trend devam ediyor. Ekim ve kasım ayı imalat sanayii kapasite kullanımı verilerini kullanarak yaptığımız hesaplamalarda sanayi üretiminin ekimde yüzde 2-4 arası artacağını ancak kasım ayında yüzde 5-6 civarında azalacağını hesaplıyoruz.
Kasım ayında kapasite kullanım oranındaki düşüşün geçici bir dalgalanma mı yoksa kalıcı bir durum mu olduğu önem kazanıyor. Bu nedenle aralık ve sonraki kış aylarındaki seyri yakından izlemek gerek. Ancak ipucu vermesi açısından, Merkez Bankası’nın İktisadi Yönelim Anketi verilerini kullanarak hesapladığı Reel Kesim Güven Endeksi’nde de bir miktar kötüleşme görüyoruz. Bu da ortalama gidişatın kötüleştiğine işaret ediyor.
KİMSE AŞIRI HIZLANMA BEKLEMESİN
Reel Kesim Güven Endeksi kasım ayında üç puan birden düşerek 104.5’e gerilemiş. Endeksin 100’ün üzerinde olması görünümün olumlu olduğunu gösteriyor. Ancak kasım ayındaki seviyenin son on aydaki en düşük seviye olduğunu da hatırlatmamız gerekiyor. Verilerin detayına baktığımızda, kasım ayındaki kötüleşmenin en önemli sebebinin son üç aydaki sipariş miktarı olduğunu görüyoruz. Diğer önemli faktörlerin ise gelecek üç ay için ihracat sipariş miktarı ve istihdam beklentileri olduğunu görüyoruz. Stok durumundaki iyileşme de siparişlerin azalmasıyla yakından ilişkili. Anketteki en olumlu veri ise yatırım harcamalarında görülen hızlı artış. Uzun vade açısından yatırımlardaki iyileşme önemli ancak 2013’ün son çeyreğinde büyüme oranında aşırı hızlanma beklenmemeli.