Temmuzda ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2.2 aratarak 13.1 milyar dolar oldu. İthalat ise daha hızlı arttı. Geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10 artan ithalat 22.9 milyar dolara ulaştı. Böylece ortalama 8-8.5 milyar dolar civarında beklenen aylık dış ticaret açığı da 9.8 milyar dolara kadar yükseldi.
Verilerin detaylarına baktığımızda, ithalattaki artış ve dolayısıyla dış ticaret dengesinde beklentilerin üstünde gerçekleşen açığın büyük oranda mevsimsel olduğunu görüyoruz. Mevsimselliğe göre düzeltilmiş verilerde ihracatın aylık bazda yüzde 2.1 oranında arttığını ithalatın ise yüzde 2.4 oranında azaldığını görüyoruz. Mevsimsel düzeltilmiş verilerde ithalat üç aydır, yani mayıs, haziran ve temmuz aylarında azalmakta. Buna bağlı olarak dış ticaret açığı da mevsimselliğe göre düzeltildikten sonra üç aydır azalıyor. Dolayısıyla, yukarıda değindiğimiz ithalat artışı ve dış ticaretteki bozulmanın geçici olduğunu düşünüyoruz.
Aşağıdaki grafikte dış ticarette mevsimsel düzeltilmiş verilerin oluşturduğu görünüm özetleniyor.
Grafiğin son dönemine bakıldığında, ihracatta yatay bir seyir var. İthalatta ise üç ay önceki zirve sonrası düşüş söz konusu.
Döviz kuru gelişmeleri de dikkate alındığında, ithalatta farklı bir senaryo da mümkün. İthalat miktar olarak fazla değişmemiş, ancak bunun dolar ve döviz karşılığı artmış olabilir. Bunu daha iyi analiz etmemiz için miktar endeksini incelememiz lazım.
İhracatta dalgalı seyir hakim
İthalat verilerine baktığımızda, yıllık bazda en hızlı artışın yatırım ve tüketim mallarında gerçekleştiğini görüyoruz. Yatırım malları ithalatı haziran ayındaki yüzde 20’lik artışa benzer bir şekilde temmuz ayında da yüzde 19.8 oranında artmış. Tüketim malı ithalatında ise temmuz ayındaki artış oranı yüzde 25.5 seviyesine ulaşmış. Her iki veri de, içeride yatırım ve tüketim talebinin arttığına, aynı zamanda yatırım ve tüketim faaliyetlerinde ithal girdi maliyetinin arttığını gösteriyor. İmalat sanayii üretimi ile doğrudan ilişkili olan ara malları ithalatı ise temmuzda yüzde 6 oranında artmış. Bu da aslında ihracatta görülen dalgalı seyir ile yakından ilişkili bir durum.
Ticaretin ekseni AB’ye kaydı
Son olarak ihracat talebindeki bölgesel dağılıma baktığımızda, Avrupa pazarına yapılan ihracatın yeniden artmaya başladığını buna karşılık daha önce artmakta olan Ortadoğu pazarının son siyasi gelişmelerin de etkisi ile daralmaya başladığını görüyoruz. Avrupa Birliği ülkelerine ihracat temmuz ayında yüzde 22 oranında artarken, Ortadoğu ülkelerine yapılan ihracat yüzde 30.5 oranında azalmış. İlk yedi aylık tabloda da AB ülkelerine yapılan ihracatın yüzde 6.2 oranında artarak 36 milyara ulaştığını görüyoruz. Bu rakam toplam ihracatın yüzde 41’ine karşılık geliyor. Buna karşılık Ortadoğu ve Yakın Asya ülkelerine yapılan ihracat yüzde 13.2 oranında azalarak 21.1 milyar dolara gerilemiş durumda. Son dönemdeki gerilim de dikkate alındığında bu tablo bir süre daha devam edecek gibi görünüyor.