Dünyadaki belirsizlik ve Avrupa'nın durumu, ihracat üzerinde baskı yaratıyor. Dövizdeki yükseliş ise ithalatı frenliyor. Dış açıkta düzeltme görmeye başlayabiliriz
Geçen hafta ekonominin gidişatına ilişkin iki önemli veri açıklandı. İmalat sanayii kapasite kullanım oranında altı aylık düşüş trendinin ardından ağustos ayında kısmi düzeltme yaşandı. Diğer yandan dış ticaret verilerinde on iki aylık dış ticaret açığı 100 milyara yükseldi.
Önce kapasite kullanımı verilerinin detayına bakalım. İmalat sanayiinde temmuz ayında yüzde 75.4 olan kapasite kullanım oranı ağustos ayında yüzde 76.1 seviyesine yükseldi. Bu oran geçen yılın aynı ayına göre 3.1 puanlık artış anlamına geliyor. Ekonomik aktivitedeki gelişmelere ışık tutması açısından öncü gösterge durumundaki mevsimselliğe göre düzeltilmiş kapasite kullanım oranına bakmamız gerek.
Mevsimsel dalgalanmalar hariç tutulduğunda, ocak ayından itibaren kapasite kullanım oranında düşüş vardı. Bu düşüş sanayi üretim endeksine de yansıyordu. Ağustos ayında düzeltilmiş kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre yaklaşık bir puan arttı. Aşağıdaki grafikte kapasite kullanım oranı ve sanayi üretiminde mevsimsel faktör ayıklandıktan sonra izlenen seyir yer alıyor.
Grafikte ağustos ayında gerçekleşen kısmi düzeltme belirgin bir şekilde görülebiliyor. Bu döviz kurlarındaki hızlı artştan dolayı olabilir. Ancak kapasite kullanım oranının yılın ilk yarısına göre hala daha düşük seviyelerde olduğunu hatırlatmamız gerek. Sanayi üretim endeksinde de temmuz ve ağustos aylarında kapasite kullanımı ile paralel bir seyir beklemek gerek. Ancak sanayide yıllık üretim artışı yılın ilk yarısındaki çift basamaklı büyüme oranlarının daha altında olacak. Kapasite kullanım oranlarını kullanarak yaptığımız hesaplamalara dayanarak Temmuz ve ağustos aylarında yüzde 6 ila 8 arasında yıllık sanayi üretim artışı bekliyoruz.
Dış ticaret verilerinde ise ithalatta ve dolayısıyla dış ticaret açığında süregelen yüksek artışın Temmuz ayında da devam ettiği gözüküyor. Ancak yılın ilk yarısında yıllık bazda ortalama yüzde 44 oranında artan ithalatın temmuz ayında yüzde 29 oranında arttığını görüyoruz.
Verilerin detayında ise ithalat artışının büyük oranda yatırım ve ara malı ithalatından kaynaklandığını, tüketim mallarındaki ithalat artışının daha düşük seviyelerde kaldığını tesbiti mümkün. Temmuz ayında ihracat artış oranı ise yüzde 24 oranında gerçekleşmiş.
Mevsimsel düzeltilmiş kapasite
Dövizdeki yükseliş etkisini gösterecek
HEM dünya genelinde artan belirsizlikler hem de Avrupa'nın durumu, ihracatı olumsuz etkileyecek. Son dönemde döviz kurlarında yaşanan harketliliğin ithalatı da frenleme yönünde etkileyeceğini de unutmamamız gerek. Buna bağlı olarak ağustos ayından itibaren dış açıkta düzeltme görmeye başlayabiliriz. Zaten hem Merkez Bankası'nın açıklamalarında, hem de ekonomiye ilişkin genel beklentilerde cari açıktaki düzeltmenin yıl sonuna doğru belirginleşmesi bekleniyordu. Bu açıdan temmuz ayında ithalat artış oranında görülen düşüşün önümüzdeki aylarda hızlanarak devam etmesini bekliyoruz. Temmuz ayı itibarıyla yıllık dış ticaret açığının 100 milyar dolara ulaşması ürkütücü gibi gözükse de, hem döviz kurlarındaki yükselişin hem de ekonomideki üretim temposunda görülen yavaşlamanın gecikmeli olarak dış ticaret tablosuna yansıyacağını düşünüyoruz.