Dünya bugünlerde son derece tuhaf bir noktaya geldi. Krizin başlangıcından bu yana ne diyorduk?.. 2008 krizini başlatan ve bütün dünyayı sarsan ABD ve gelişmiş ülkeler kötü durumda derken uzun yıllardır beri vitrinde olmayan Çin ise dev adımlarla ilerlemekte idi ve methiyeleri hak etmekte idi. Gelişen ülkeler de gelişmişlerden daha iyi durumda idi.
Peki bugün uluslararası medya ne yazmakta?
Önce ABD’den başlayalım. Birisi 2012 yılının başında parasını ABD’de bir borsa endeksi fonuna koysa ve bugün geri dönüp ne olmuş diye baksa herhalde şapkası uçardı. ABD hisse senedi borsaları 2012 yılının başındaki açılıştan bu yana hiç durmadan yükseldi ve 2013 yılını da rekorlar kırarak yükselmeyle geçirdi. Salt 2013 yılına bakılırsa da şu ana kadar Standard and Poor’s hisse senedi endeksi temettü dahil yüzde 30.2 getiri sağlamış bulunuyor. 31 Aralık 2013 tarihinde de bu endeks değerinde kalır altına ve şu andaki değerin altına düşmez ise 1991 yılında tesis edilmiş ve gelmiş geçmiş en yüksek yıllık getiri olan yüzde 30.5 değerini yakalar ve hatta geçebilir bile.
Son 20 yılın en düşük büyümesi
Tabii ilginç olan tüm dünyadaki kargaşa ve türbülansa rağmen ABD hisse senedi endekslerinin büyük dalgalanmalar yaşamamış olması. 2012 ve 2013 yıllarında hiçbir gün borsa endeksi yüzde 3 düşüş yaşamadı. Halbuki borsayı izleyen istatikçilere göre geçmiş verilere dayanarak yılda en az 3 gün bu boyutta bir düşüş yaşaması gerekirdi.
Daha bir hafta evvel ABD’deki bütçe ve borç stoku kavgasından şikayet edenler, Bernanke’ye küfür edenler, Obama’ya hakaret yağdıranlar şimdi sırıtarak borsayla uğraşmakta, getirilerini hesaplamakla vakit geçirmekteler. FED’in son kararı gelişen ülkelerde kaos yaratsa da (bizim piyasa ve borsanın 2013 macerasını düşünün) FED kararı ABD üzerinde ve özellikle de piyasalarda önemli bir değişikliğe neden olmadı.
Peki son on yılda dev ekonomik adımlar atmış olan Çin’de neler olmakta? Birkaç yıldır düşen bir büyüme oranı yaşamakta idi. Bu yıl da son yirmi yılın en düşük reel büyümesini yaşıyordu. Geçtiğimiz günlerde Çin Merkez Bankası’nın banka sistemine nakit enjeksiyonu yapmasına rağmen finans sistemi kaosa girdi, bankaların birbirlerine gecelik borç verirken veya haftalık repo yaparken kullanılan faiz hızla yüzde 8.2 oranına yükseldi. Banka sistemi Çin Merkez Bankası’nın son iki günde 49.4 milyar dolarlık likidite enjeksiyonu yapmasına rağmen gene de inanılmaz bir likidite sorunu yaşamaya devam ediyor.
Kapitalizm zor, Çin bunu gördü!
Çin 2013 yılının temmuz ayında da benzer bir likidite sıkıntısı yaşamıştı. O günlerde gecelik faiz yüzde 28 oranına kadar yükselmiş ama sonra hızla inmişti. Çin Merkez Bankası bu yıl kredi genişlemesini kontrol etmeye uğraşıyordu (aynen bizim gibi). Fakat bu sefer Çin Merkez Bankası’nın büyük likidite enjeksiyonuna rağmen interbank faizi gene hızla yükselmeye başladı. Sonuçta Shangai Borsası’ndaki hisse senetleri son dokuz gündür düşmekte ve Çin kamu borç senetlerinin faizi de yüzde 10 düzeyinin üstüne çıktı. Öyle gözüküyor ki Çin de ABD FED para politikasından etkilenmekte! Birçok küçük banka kredi sorunu yaşıyor!
Çin kapitalizmin zor olduğunu yaşayarak öğreniyor!