Avrupa hâlâ sorunlu ve resesyonda. Ama ABD krizi başlatan ülke olmasına rağmen resesyon 1-2 yıl içinde durgunluktan kurtulmuştu. Bunu da maliye politikasında ve para politikasında derhal önlem almış olmasına ve pragmatik geleneğine borçlu idi. Ancak bugün gelinen noktada ABD Merkez Bankası'nda acaba çok düşük nominal ve reel faiz ve dev parasal genişleme yeni sorunlar yaratacak mı sorusu yüksek sesle soruluyor.
Ocak ayının Fed para politikası toplantısının içeriği bu hafta açıklandı. Öyle gözüküyor ki QE3 denen üçüncü dalga parasal genişleme paketinin işsizlik oranı yüzde 6.5 düzeyine düşünceye kadar ayda 85 milyar dolarlık likidite enjeksiyonuyla devam kararı, ABD Merkez Bankası yönetimindeki çoğunluğun fikrine göre, durdurulması gereken adım.
Hatırlanırsa ülkemizde yeni para politikası tartışmasında 2010 yılında Durmuş Bey ile başlayan ve şimdi de Erdem Başçı döneminde başarıyla uygulanan bir enflasyonla mücadeleye ek makro ihtiyati adımlardan oluşan finansal istikrar yaklaşımı gündeme gelmişti.
SİSTEMİK RİSK KORKUSU
ABD'de eskiden finansal krizler gelişen ülkelerin sorunu olarak görülürdü. Ancak şimdi ABD'de yeni tartışmalar gündeme geldi ve sohbet finansal sistem istikrarı kavramına geldi dayandı. Geçen ay Michigan Üniversitesi'nde konuşan Ben Bernanke, "Bugün artık hem finansal istikrar (sistemik finansal riskler) hem de parasal ve ekonomik istikrar (enflasyon ve işsizlik) üzerinde düşünmek zorundayız!" demişti.
Fed yöneticileri düşük faizlerin harcama, yatırım, büyüme ve istihdamı artırmanın yanında, daha yüksek getiri arayan yatırımcıların aşırı risk almalarını teşvik de ettiğini düşünüyorlar. Bu risk alma ile balon birleştiği anda sistemik risk gündeme gelir korkusu doğmakta.
Harvard Üniversitesi ekonomi Profesörü ve Fed Guvernörü Jeremy Stein durumu şöyle açıklamış: Fed'in durumu bir geminin personelinin sudaki büyük buz parçaları ile sadece küçük bir miktarı gözüken dev aysbergler arasındaki farkı teşhis etmeleri gerektiği gibi bir durum. Durumu tam kavrama, olanları tam anlama konusundaki becerimiz sandığımız kadar kuvvetli değil.
Bernanke Merkez Bankası'na geldikten sonra 2006 yılında finansal krizlere eğildi ve Fed'de finansal istikrar ve sistemik riskle ilgili bir birim kurdu, krizden sonra ekip büyüdü. Merkez Bankası'nın en bilgili ve piyasaya yakın 25 kadar iktisatçısı finansal sistem risklerini izlemek için bir bölümde toplandı ve yılda dört adet finansal istikrar raporu hazırlanıyor.
Bernanke ve ekibi bundan kabaca üç dört hafta sonra QE3 programını durdurmak, azaltmak veya devam ettirmek konusunda karar verecek. Kur savaşları tartışması da Brezilya ile ABD arasında parasal genişleme sonucu çıkan sorunlar nedeniyle başlamıştı. Piyasalar FED kararını açıklayana kadar son derece gergin olacak.