Bir dünya fırsat, bir dünya kriz 'Doğu Akdeniz…'

“Bir Dünya fırsat ile Bir Dünya Krizin” iç içe geçtiği, güç savaşlarının varlık-yokluk denklemine dönüştüğü “Doğu Akdeniz” meselesine mercek tutmak yakın geçmişi, bugünü ve yarınları anlamak adına önemli olmalı.

Ezgi Aşık “Doğu Akdeniz” meselesini sordu, Terör ve Güvenlik Politikaları Uzmanı Coşkun Başbuğ, Akdeniz Güvenliği Başkanı Nurşin Ateşoğlu Güney, Gazeteci-Yazar Ardan Zentürk, Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Eray Güçlüer, Yeniyüzyıl Üniversitesi Rektörü Yaşar Hacısalihoğlu, Terör ve Güvenlik Politikaları Uzmanı Abdullah Ağar, M5 Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Ceyhun Bozkurt ve Siyaset Bilimci Dr. Deniz Tansi aksam.com.tr için yanıtladı.

DOĞU AKDENİZ’DE KAZANAN DÜNYA’DA HAKİM GÜÇ OLACAK…

Terör ve Güvenlik Politikaları Uzmanı Coşkun Başbuğ’a göre yeni haritalar artık suda çiziliyor:

“Doğu Akdeniz’de enerjinin paylaşımı, emperyalist zihniyetin dünyanın her coğrafyasında ve her döneminde uyguladığı işgal ve sömürü sistemi üzerinden kaynaklanıyor. Aynı Sevr’de olduğu gibi bundan yüzyıl önce Suriye ve Irak’ta cetvellerle çizilen haritalar bu kez suda haritalar çizmeye başladı.

Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi dışlayan KKTC’yi yok sayan ve kendi aralarında bütün bu bölgeyi yok sayan bir anlayış gördük. Bu mantığa karşı duracak bir güç lazımdı. Türkiye bu emperyalist sürece dur diyerek sahada gücünü gösterdi. Meselenin bütün özeti budur.

Bunun üzerinden Libya’da, Kıbrıs adasında, Suriye’de ve Irak’ta büyük bir mücadele sürdürülmektedir. Üstelik Türkiye bu mücadele artık tek başına değil, bölge ülkelerinin de desteğini alarak hiçbir siyasi fraksiyonu ayrıştırmadan birlikte yürütüyor.

Buna da örnek olarak Rusya ve Fransa verilebilir. Ortodoks, Katolik mezhebindekiler Ayasofya’ya karşı birleşti. Dolayısıyla Doğu Akdeniz’deki mücadeleyi aslında dünyada hakimiyet mücadelesi olarak görmek çok doğru ve mümkün. Bölgedeki süreç zaten o noktaya doğru eviriliyor. Doğu Akdeniz’de kazanan bana göre dünyada hakim güç olacak.”

DOĞU AKDENİZ KAVGASI YENİ SOĞUK SAVAŞIN TEZAHÜR ETTİĞİ ÖNEMLİ ALANLARDAN BİRİ…

Akdeniz Güvenliği Başkanı Prof. Dr. Nurşin Ateşoğlu Güney’e göre Doğu Akdeniz’de jeopolitik ve jeoekonomik anlamda büyük bir mücadele veriliyor:

“Doğu Akdeniz’deki jeopolitik mücadelenin içinde öncelikle bölge dışı ülkelerin varlığını görüyoruz. Özellikle 2015 yılında Suriye rejiminin davetiyle bölgeye gelen Rusya’nın Doğu Akdeniz’deki varlığını tahkim etmesi, batılı güçlerin en başta ABD ve NATO’nun varlık girişimlerini arttırdığını görüyoruz.

Rus askerinin enerji konularında rejim üzerinden yaptığı anlaşma bağlamında bölgesel varlığının Suriye ve Doğu Akdeniz ile sınırlı olduğunu söyleyemeyiz. En son Libya’da Rusların Wagner aracılığıyla bayrak göstermesi jeopolitik mücadelenin stratejik seviyede ne kadar kızıştığını gösteriyor.

Doğu Akdeniz üzerinde gaz rezervleri aracıyla yapılan bu mücadele, egemenlik sorununu da beraberinde getiriyor. Doğu Akdeniz’de bu yetki alanlarının tartışmalı konumunun nasıl sonlandıracağı üzerindeki mücadelenin adalar deniziyle bütünleştiğini görüyoruz.

Dolayısıyla yeni soğuk savaş stratejik seviyede olmak üzere bölgesel alt seviyelerde Doğu Akdeniz’e kıyıdaş alanlarda gerçekleşiyor. Suriye’de, Libya’da süregelen mücadelenin nereye geldiği ve nereye evirileceğini gösteriyor.”

DÜNYA TİCARETİNİN KALBİ DOĞU AKDENİZ’DE ATIYOR…

Gazeteci-Yazar Ardan Zentürk’e göre, Doğu Akdeniz doğalgaz açısından dünyaya damga vuracak bir bölge:

“Doğu Akdeniz 35-40 yıldır çalışılması gereken bir coğrafya, çünkü dünya ticaret sektörünün kalbi burada atıyor. İsrail’in Leviathan bölgesinde doğalgaz çıkarması ve zaman içerisinde doğalgaz üreten bir ülke konumunda ilerlemesi, Avrupa Birliğini arkasına alarak KKTC’nin bütün haklarını çalması, bölgede oldu-bittiler oluşturmaya çalışan Rum kesiminin de benzer uygulamalar içerisinde olması bölgede bilinen konulardan. Doğu Akdeniz doğalgaz açısından dünyaya damgasını vuracak.

Doğalgazdan yüksek miktarda para kazanmaya çalışan ABD ve Rusya, Doğu Akdeniz’de doğalgaz çıkmasını mümkün mertebe engellemeye çalışıyor. Türkiye bölgeye 1945 Kıbrıs Barış Harekatı’yla birlikte girdi. O günden bugüne Türkiye’yi bölgeden çıkarmaya ve KKTC’deki meşru haklarını sıfırlamaya çalışıyorlar.

Türkiye’siz bir Doğu Akdeniz oluşturmaya çalıştılar. 1980 yılındaki anlaşmayla öyle bir haritayı ortaya koydular ki Türkiye, Antalya ve İskenderun Limanından ibaret hale geldi. Türk toplumun anasının ak sütü gibi helal meşru doğal kaynaklarına ciddi bir şekilde el koyma, bizleri fakirleştirme en azından transit yoldan paranızı alırsınız, diye çevirdikleri bir sürü dolapla karşılaştık.

Şu anda güçlü donanmamız, İHA, SİHA, MİLGEM’lerimizle ve yeni devreye girecek olan TCG Anadolu uçak gemilerimizle, amiral gemilerimizle bölgeye tam olarak ağırlığımızı koymuş durumdayız.

Peki, neden biraz geciktik? 15 Temmuz 2016 sonrası temizlediğimiz FETÖ’cü unsurlar, ABD emperyalizmi ve İsrail siyonizminden aldıkları emirlerle donanmamızı, hava kuvvetlerimizi mahvetmeye çalıştılar. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki meşru haklarının korumasını ortadan kaldırmaya çalıştılar.Çok şükür içimizdeki emperyalist işbirlikçileri bitmiştir. Doğu Akdeniz gerçek bayrağıyla yani Türkiye Cumhuriyet’inin bayrağıyla karşılaşmıştır.

DOĞU AKDENİZ JEOPOLİTİĞİ IRAK’IN VE SURİYE’NİN GELECEĞİNİ İÇİNE ÇEKMİŞTİR…

Yeniyüzyıl Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yaşar Hacısalihoğlu’na göre Doğu Akdeniz’de yaşanan kavga bir enerji kavgasıdır:

“Doğu Akdeniz’deki gelişmeler bölgedeki birtakım gelişmelerin sebebi durumundadır. Suriye’deki iç kaosun aslında doğrudan Doğu Akdeniz’deki enerji mücadelesi olduğunu söylemek gerekir. Doğu Akdeniz jeopolitiği Irak’ın ve Suriye’nin geleceğini mıknatıs gibi içine çekmiştir.

Mısır’daki Sisi darbesinin arkasındaki sömürgeci güçlerin desteğinin sebebi Doğu Akdeniz’deki enerji zenginliğiyle ilgilidir. Libya’da meşru hükümeti devirmeye çalışan darbeci Hafter’in gayretleri yine sömürgeci güçlerin çabaları Doğu Akdeniz’deki enerji kaynaklarıyla ilgilidir.

Güney Kıbrıs Rum yönetimi Kıbrıs adasının tek hakimi gibi davranmaya, bölgeyi oldu-bittilere getirmeye çalışıyor. Türkiye’nin ve KKTC’nin deniz hukukundan doğan haklarını gasp etme gayretleri Doğu Akdeniz’in enerji jeopolitiğiyle ilişkilidir.

Türkiye bütün bunlara dur demiştir, donanmasıyla, bölgedeki petrol arama faaliyetlerini deniz hukukundan doğan haklarından yapmıştır, önemli bir mesafe almıştır. Deniz yetki alanları konusunda Libya ile yapılan münhasır ekonomi anlaşmasıyla hem Libya’nın hem de Türkiye’nin haklarını gasp edenlere karşı önemli jeopolitik hamle olmuştur.

Ardından askeri ve güvenlik anlaşması yaparak Libya ile bu münhasır ekonomik bölgeyi koruyup kollama açısından da önemli bir aşama kaydedilmiştir. Bugün bu adalet mücadelesi büyük bir kararlıkla verilmeye devam etmektedir.”

DOĞU AKDENİZ KÜRESEL GÜÇLERİN MÜCADELE ALANINA DÖNÜŞTÜ…

Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. D. Eray Güçlüer’e göre Doğu Akdeniz’de Yunanistan tetikçi olarak kullanılıyor:

“Doğu Akdeniz’de enerji yataklarının bulunmasından sonra bölge bir anda küresel güçlerin mücadele alanı haline dönüştü. Türkiye’yi enerji ekopolitiğinde devre dışı bırakmak, enerji denkleminde Türkiye’nin yer almasını önleme için Yunanistan tetikçi olarak kullanılıyor.

Adaların kıta sahanlığı olduğu alanlar, Ege adaları, Kıbrıs’ı, Girit’i birleştirerek Yunan egemenliği haline getirilmeye çalışılıyor. Hâlbuki Türkiye en uzun kıyı sınırına sahip bir ülke, burada asıl söz sahibi Türkiye’dir.

Libya ile Türkiye’nin yaptığı deniz yetki alanlarının sınırlandırılması anlaşması var, dikkat ederseniz bunun ortadan kaldırılması için Mısır hareketlendirilmeye çalışılıyor.

Doğu Akdeniz’de, Suriye’de ve Libya’da Türkiye’yi durduramayanlar Ermenistan’ı Azerbaycan’a saldırtarak bunun üzerinden mesaj vermeye çalışıyor. Türkiye son 10 yılda kendi iç dinamiğinde içeride terör faaliyetlerini bitirdikten sonra ikinci çember dediğimiz kuşatma harekatını parçalamak üzerinde. Türkiye bütün bunlarla baş edebilecek güce ve kuvvete sahiptir.”

DOĞU AKDENİZ MÜCADELESİ ÜLKELER İÇİN BİR MUKAVEMET TESTİDİR…

Terör ve Güvelik Politikaları Uzmanı Abdullah Ağar’a göre Doğu Akdeniz mücadelesi başka coğrafyalara da sıçrayabilir:

“Doğu Akdeniz’i Türkiye’nin bütün kıta sahanlığını yok sayarak KKTC’siz paylaştılar. Bunlar kimler, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, İsrail, Mısır hatta yedeklerine Lübnan’ı aldılar. Diğer tarafıyla bu işin hamisi olarak gözüken iki ülke var, onlar da Fransa ve İtalya.

Uluslararası şirketlerin denklemi bir şekilde İtalya ve Fransa’nın menfaatlerine dahil oldu. Ve burada münhasır ekonomik bölge anlaşması imzaladılar. Hem denizin yüzeyini hem altını, madenlerini paylaşacak şekilde Türkiye’siz bir denklem kurmaya kalktılar. Sonuçları da onlara göre oldu.

Bölgede Türkiye’yi yok sayarak, mücadele alanlarındaki konsantrasyonunu kullanarak hedef sapıtmaya çalışarak Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon kaynaklarına tabiri caizse çökmek istediler.

Türkiye buna müdahale ederek, karşılık verdi. Türkiye Libya ile imzaladığı münhasır bölge anlaşmasıyla onlara uluslararası hukukta bir cevap verdi. Bunu da sadece onunla bırakmadı. Dünyanın en gelişmiş sondaj gemileriyle beraber sismik gemilerle sistematik bir çalışma başlattı.

Bu çalışmasında ortaya çıkan riskleri göğüslemek adına muharip savaş aygıtlarını devreye koydu. Firkateynlerle, savaş uçaklarıyla burada stratejik açılımını korudu ve kolladı. Böyle olunca bölgede büyük bir gerginlik koptu, hala da devam ediyor. Açıkçası bu bir güç mücadelesi ve aynı zamanda irade ve caydırıcılık mücadelesidir.

Bu mücadele hem Doğu Akdeniz’de hem de Suriye’de sürecek, buraları etkileyen alanlara da sıçrayacak. Bunları nerede görüyoruz, Azerbaycan, Irak veya NATO’da bir şeyler oluyor. Doğu Akdeniz aynı zamanda ülkeler için bir mukavemet testidir, bu gerilime kim ne kadar dayanırsa mücadelede o başarılı olacaktır.”

DÜNYA DENİZ TİCARETİNİN YÜZDE 16’SI DOĞU AKDENİZ’DE YAPILIYOR

M5 Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Ceyhun Bozkurt’a göre Doğu Akdeniz’in dünya deniz ticaretinde önemli bir yere sahip:

“Doğu Akdeniz deniz ticareti konusunda son derece önemlidir. Dünya deniz ticaretinin yüzde 16’sı bu coğrafya üzerinden geçmektedir. Bölge jeopolitik açından da çok stratejik, Doğu Akdeniz’e gelip oradan Hint Okyanusuna kadar uzanabiliyorsunuz. Yine Süveyş kanalı, Kızıldeniz, Aden Körfezi, Babülmendep Boğazı ve arkasından Hint Okyanusuna kadar uzanan bir güzergâh var.

Doğu Akdeniz Avrupa’ya ulaşmak için de kısa bir güzergah. Küresel stratejilerde merkez olarak kabul edilen Avrasya’nın en kritik noktalarından birisidir. Doğu Akdeniz siyasi, ekonomi, politik alanlarda sadece günümüzde değil, yüzlerce yıl önemli bir yer tutar.

Doğu Akdeniz’de deniz tabanın hemen üzerinde nadir metallerin bulunması çok önemlidir. Buna ek olarak İsrail’in 2009 ve 2010 yıllarında Tamar ve Leviathan’da bulduğu hidrokarbon yatakları Doğu Akdeniz’i bir anlamda dünyanın önemli merkezi haline getirdi.

Yüzlerce yıl süren Doğu Akdeniz mücadelesi bu nedenle son 20 yıldır donanmaların devreye girdiği mücadele alanlarına sahne oluyor. Arap Baharı’nın gerçekleştiği bölgelerin ağırlıklı olarak Doğu Akdeniz’e uzanan yerlerin olması da dikkat çekici.”

BÖLGENİN LEVANT OLARAK NİTELENDİRİLMESİ KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN’A KADAR GİDİYOR

Siyaset Bilimci Dr. Deniz Tansi’ye göre Doğu Akdeniz’de gerçekleşen kavganın temelinde enerji yatıyor:

“Sürece tarihsel olarak baktığımızda, bölgenin levant olarak nitelendirilmesi Kanuni Sultan Süleyman’a kadar gidiyor. Fransızlarla bir şekilde Avrupa’nın dilini bozmak adına verdiği imtiyazlar üzerine kurulan ilk şirketlerin adı levant olarak verilmiştir.

Bu kelimeyi Fransızca güneşin doğuşu olarak nitelendirenler var. Yeni başlangıç olarak nitelendirenler de var. Fakat levant bölgesi daraltılmış anlamıyla Hatay topraklarımızdan, Sina yarımadasına kadar olan bölgeyi ifade eder.

İsrail’in bölgede yeni arayışları vardı, 2009-2010 krizinden sonra doğalgaz yatakları gündeme geldi. Bu noktada İsrail’de Tamar ve Leviathan diğer bölgelerindeki doğalgazları hangi yollarla dünya piyasasına ulaştıracağı sorusu konuşuldu.

Yunanistan ve diğer ülkelerle geliştirdiği askeri, ekonomik ilişkiler başka tartışmaları da beraberinde getirdi. Bunların içinde Türkiye’nin özellikle Libya konusunda aldığı inisiyatif Libya Ulusal Hükümetiyle imzaladığı anlaşma son derece önemli bir yer tutar. Çünkü bölgedeki oyun bozulmuştur. Türkiye bölgede oluşturulmaya çalışılan oldu-bittileri bozmuştur. Bu da son derece önemlidir.

İsrail’in doğalgazı Türkiye üzerinden dünya piyasalarına ulaşmak durumdadır. Türkiye’nin kararlı ve iradeli tutumuyla İsrail, Yunanistan, Rum kesimi, Mısır ve diğer ülkelerin hazırladığı oldu-bittilerin bertaraf edildiğini düşünüyorum.”