Janet Yellen ABD Merkez Bankası’ndaki görevinin ilk yılını neredeyse dolduruyor ve çok başarılı bir yaklaşım içinde olduğunu söyleyebilirim.
Yellen Şubat 2014 tarihinde iş başına geldiğinde ABD FED politikası sadece işsizlik durumuna endeksli idi. İşsizlik yüzde 6.5 değerinin üstünde kaldığı sürece faizi sıfıra yakın tutmak şeklinde bir politika sürdürülüyordu.
2 ay sonra işsizlik yüzde 6.5 değerinin altına indiğinde FED söylemini değiştirdi ve ekim ayında bono alma işlemlerini durdurduktan sonra faizlerin “considerable time” yani epey uzunca bir süre sıfır düzeyinde kalacağı söylemi gündeme getirildi. Bu ayki toplantıda ise FED söylemine “patience “ yani sabırlı olma vaadi söyleme hakim oldu.
Artık işsizlik kritik gösterge değil
Yellen banka içinde bir konsensüs yaratmak için farklı bir yöntem de kullanıyor. Daha öncekilerden Greenspan tartışmanın dağılmaması için önceden bir konuşma yapar ve de kendi görüşünü de çaktırmadan empoze ederdi. Bernanke ise en son konuşur ve tartışmaları sonunda özetlerdi. Yellen ise resmi FED politika toplantılarından önce üyelere telefon ederek, özel görüşmeler yaparak, her toplantıdan evvel görev arkadaşlarının bir konsensüs durumuna gelmesini sağlamaya çalışıyor. Ama tabii FED gibi bir işyerinde egolar o kadar kuvvetli ve medyada da çıkarları temsil eden o kadar çok kişi var ki, eleştiri gelmeden de olmaz tabii.
Ülkemize gelirsek 2013 yılı mayıs ayında saçma sapan ve abartılı kokulara kurban olmuştuk, erkenden panik yapmıştık. Şimdi de benzer şekilde panik yapma eğilimindeyiz. Son dönemde ABD’den bazı alanlarda iyi haberlerin de gelmeye başlamış olması 2015 yılında FED erkenden faiz artışı yapar söylemine abone olan bir sürü kötümser Türk medya mensubu ve finans sektörü çalışanı ordusunu gene yarattı.
Aşağıda son iki haftada ilan edilen ABD ekonomi haberlerinin bir özetini verelim ve durumu değerlendirelim. Ama unutmayın artık işsizlik en kritik gösterge değil, FED’in diğer hedefi enflasyonun 2015 yılı için yüzde 2 düzeyine çıkması, bunun ne zaman gerçekleşeceği de esas tartışılması gereken konu. Haber listesine bakın ve kararınızı kendiniz verin!
Peki haberler iyi mi? İyi haber de var kötü haber de!
En iyisi ABD GSYİH 3. çeyrek reel büyüme verisi tahmini aralık ayında yüzde 3.9 düzeyinden yüzde 5 düzeyine revize edildi . Bu pozitif bir haberdir, ama yıllıklaştırılmış yüzdedir. Gene de oldukça yüksek bir veri.
University of Michigan tüketici güven endeksi aralık ayının ikinci yarısında 0.2 düştü.
“Core PCE” denen tüketici fiyat endeksi kasım ayında düşerek yüzde 1.4 düzeyine indi. (Hedef yüzde 2 idi)
Kasım ayında bireysel gelir aydan aya 0.4 oranında artış sergiledi.
Dayanıklı tüketim malları siparişlerinde kasım ayında yüzde 3 artış beklenirken yüzde 0.7 düştü.
Şu anda panik gerekmiyor
Yeni tek aile konutları satışları kasım ayında yüzde 1.6 daraldı. Mevcut konutların satışları da kasım ayında yüzde 6.1 daraldı. Yeni konut inşaatı başlangıcı da kasım ayında yüzde 1.6 daraldı ama bu mevsim ile ilişkili olabilir.
Üretici fiyatları endeksi de kasım ayında yüzde 0.2 daraldı.
İkaz ediyorum. Henüz iyi haberler ile kötü haberler bir arada gelmekte. Özellikle ABD enflasyonunun düşmesi ve konut sektöründe genel kötüleşme Yellen açısından kabul edilebilir kötüleşmeler değil. Yani aslında şu anda FED paniği gerekmiyor!