Epey uzun zamandır toparlanma trendinde olan cari açık ağustos ayında trendin tersine bir hareketle az da olsa artmaya başladı. Bu artışta son dönemde Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybının payı olduğunu düşünüyoruz. Zira temmuz ve ağustos döneminde gerek sanayi üretimi ve ara malı ithalatında, gerekse tüketici talebi ve tüketim malı ithalatında çok önemli bir canlanma görülmedi.
Ağustos ayında cari açık 1.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Yıllık cari dengeye baktığımızda, 2013 sonunda 63.6 milyar dolara (GSYH oranı olarak yüzde 8) ulaşan toplam cari açık, istikrarlı bir düşüşle bu yılın mayıs ayında 27.7 milyar dolara (tahmini GSYH oranı olarak yüzde 3.7) gerilemişti. Bu düşüş cari açığa karşı alınan önlemlerin etkilerini de yansıtırken, asıl belirleyici faktörler küresel petrol ve enerji fiyatları ile TL’nin uluslararası değeri oldu. Ancak mayıs ayından sonra trend ters döndü ve ağustos ayında, cari açıkta artış trendi belirginleşti. Ağustos ayı itibarıyla on iki aylık cari açık 31 milyar dolara yükselirken tahmini GSYH verilerine göre yüzde 4.4 oranına karşılık geliyor.
Geçen yıl Ağustos ayında 4.4 milyar dolara ulaşan net hizmet gelirleri bu yıl 2.5 milyarda kalmış. Sekiz aylık tabloda hizmet gelirleri net 16 milyar dolardan 9 milyara gerilemiş durumda. Bu düşüşün sonucunda dış ticaret dengesi geçen yılın ilk sekiz ayına göre 35 milyar dolardan 27.6 milyar dolara düşerken toplam cari açıktaki gerileme sadece 1.3 milyar dolar civarında olmuş. İlk sekiz aylık cari açık geçen yılki 24.8 milyar dolar seviyesinden 23.5 milyar dolara gerilemiş.
Diğer taraftan cari açığın finansman tarafındaki gelişmeler daha da önemli. Geçen yılın ilk sekiz ayında net 9.4 milyar dolar olan net doğrudan yatırım girişi bu yılın aynı dönemde sadece 3.9 milyar dolar olmuş. Yarıdan fazla bir azalma söz konusu. Cari açık toplamına göre karşılaştırdığımızda, geçen yıl neredeyse toplam açığın yüzde 40’ı doğrudan yatırımlarla karşılanırken, bu oran bu yıl yüzde 16’ya düşmüş. Cari açıkta trendin terse dönmesinin içerideki nedeni turizm sektörü. Dışarıda da küresel petrol, enerji ve diğer emtia fiyatlarında son dönemde görülen artışlar etkili oluyor. Aşağıdaki grafik cari açıktaki değişimi özetliyor.