• $32,3184
  • 35,107
  • 2300.6
  • 9055.94
12 Kasım 2017 Pazar 00:01 | Son Güncelleme:

Yavuz Turgul ve Şener Şen’den usta işi bir film daha

Yavuz Turgul ve Şener Şen’den usta işi bir film daha

BAŞAK BIÇAK

basakbicak@gmail.com

Yol Ayrımı, elbette Yavuz Turgul’un başyapıtlarından değil fakat ustanın hikâye anlatıcılığından hiçbir şey kaybetmediğini de bizlere hatırlatıyor.

Ertem Eğilmez’le çalıştığı için geç başladığı yönetmenlik kariyerine on iki yılda birkaç başyapıt birden sığdıran, sonrasında çektiği filmlerle de Eğilmez’in yanında ne kadar ustalaştığını kanıtlayan Yavuz Turgul, yedi yıl aradan sonra vazgeçilmez oyuncusu Şener Şen’le birlikte karşımızda… Yol Ayrımı, elbette Turgul’un başyapıtlarından değil fakat ustanın hikâye anlatıcılığından hiçbir şey kaybetmediğini de bizlere hatırlatıyor.

Tosun Paşa, Sultan, Davaro, Çiçek Abbas, Züğürt Ağa gibi Türk sinemasının klasikleşmiş pek çok filminin senaristliğini yapan Yavuz Turgul, 1984 yılında çektiği Fahriye Abla ile yönetmenlik kariyerine adım attığında, Ertem Eğilmez’in kendisine, senaryo konusunda uzmanlaşması yönündeki verdiği tavsiyelerinin ne kadar yerinde olduğunu kanıtlayarak birkaç yılda “unutulmaz” filmlere imza atmayı başardı. Muhsin Bey (1987), Aşk Filmlerinin Unutulmaz Yönetmeni (1990), Gölge Oyunu (1992), Eşkıya (1996)… Daha sonra aralıklı olarak gelen Gönül Yarası (2005), Av Mevsimi (2010) ve şimdi de Yol Ayrımı…  Tüm bu filmler bir araya geldiğinde Yol Ayrımı, yönetmenin filmografisinde geride kaldığı hissini uyandırabilir. Fakat senaryo dehası Yavuz Turgul, dışarıdan çok basit gibi görünen hikâyesinin içerisine öyle katmanlı bir yapı yerleştiriyor ve bunu öyle ustaca yapıyor ki, filmin ufak tefek kusurlarını dahi göz ardı etmenize yol açacak bir öykü ortaya koyuyor. Sinema tarihinin gelmiş geçmiş en iyi filmi olarak gösterilen Yurttaş Kane’den (Citizen Kane) ilhamla hareket eden yönetmen, modern bir Charles Foster Kane resmediyor ve bunu özentilikten uzak bir stilde ele almayı başarıyor. Neden Orson Welles Olamıyorum? düşüncesiyle özgün işler ortaya koymaktan uzaklaşan ve salt replikalar inşa eden yönetmenlere karşılık, bir klasiğin “özünün” alınabileceğini fakat bunun “kopyalama” olmadan da yapılabileceğini gösteriyor.

KAZA SONRASI DEĞİŞİM

Medya imparatoru Charles Foster Kane’e benzer bir biçimde tekstil imparatoru olan karakteri Mazhar Kozanlı’nın, bir kaza sonrasında yaşadığı değişimi anlatan Yol Ayrımı, karakterine tıpkı Kane gibi ki Yurttaş Kane’de o süreci hiç görmeyiz ama biliriz, iki ayrı süreç çiziyor. Filmin ilk yarısında tıpkı Kane gibi otoriter, katı, güçlü ve duygusuz biri olan Mazhar Kozanlı, kaza sonrasında bambaşka bir karaktere dönüşüyor. Kane’in, yıllar sonra yapayalnız kaldığı bir anda gördüğü cam küreyle, ona geçmişini ve kızağı Rosebud’ı hatırlatan bu sebeple bir anlamda yaşadığı hayattan pişman ve hayal kırıklıkları içerisinde ölen medya patronu gibi Mazhar’ın da kaza sonrası yaşadığı değişimin sebebi çocukluğundaki “bisikleti” oluyor. Bu, filmin bir noktasında karşımıza çıkan Vittorio De Sica klasiği Bisiklet Hırsızları’ndan (1948) alıntılandığı yanılgısına düşürebilir ancak öyle değil… Mazhar karakterini asıl dönüştüren, çocukluğunda bisikletle ilgili yaşadığı travmanın, kaza sonrasında bilinçdışından, bilinç düzeyine gelmesi… Zaten kendisi de annesiyle yaptığı bir konuşmada, çocukluğunda şahit olduğu başka bir takım olayları “unutmak” suretiyle geriye attığını fakat kaybolmadığını itiraf ediyor. Tıpkı ailesinden ayrılmak zorunda kalan küçük Kane’in, yaşadığı o anı ve Rosebud’ı unutması gibi… Geçmişlerinde sakladıkları travmalar, her ikisinin de dönüm noktası haline geliyor…

SİMGEDEN İBARET...

Anne demişken… Yol Ayrımı’nda, Mazhar’ın annesiyle olan ilişkisi ile Kane’in annesiyle olan ilişkisi benzerlikler taşıyor. Kane, otoriter annesi tarafından yetiştirilmesi ve eğitimi için bankaya verilen bir çocuk… Annesinden göremediği sevgisi sebebiyle yoğun bir Oedipus karmaşa içerisinde büyümüş. Mazhar da, her ne kadar bisiklet sebebiyle “baba” tarafından cezalandırılmış gibi görünse de durum öyle değil. Kane’in babası gibi, Mazhar’ın babası da yalnızca “simgeden” ibaret… Bu sebeple her iki karakter de asıl çatışmalarını anne figürü üzerinden yaşıyor ki, Mazhar da bu durum film boyunca devam ediyor. Elbette burada, Türk toplumunda bilhassa doğu geleneğine ait “güçlü anne” temsilinin de etkisini yadsıyamayız.

Büyüleyici performans görülmeye değer

Yol Ayrımı’nın, Yurttaş Kane’le olan bir başka özdeşliğiyse sosyalizm meselesinde ortaya çıkıyor. 1930’lu yılların Amerika’sında, Başkan Roosevelt’in “Yeni Düzen” kapsamında getirdiği sendika yanlısı yasalara muhalefet eden medya devi William Randolph Hearst’ten ilham aldığı bilinen Charles Foster Kane de, filmde sendika karşıtı bir tavır sergiliyordu. Yol Ayrımı da, benzer bir fikirden yola çıkıyor ancak Mazhar’ın sendikal karşıtlığını bambaşka bir noktaya getiriyor ve film sosyalist bir söylem geliştiriyor. İşçi sınıfı tarihinde çok önemli bir olay olan “makine kırıcılığı”, filmde Mazhar’ın şirketinde çalışan işçilerden birinin bünyesinde, Nihal karakterinde vücut buluyor. Ve sinemacılarımızın çekmeye çok cesaret edemediği bir noktaya parmak basarak, işçi sınıfı meselelerini ve patronların bakış açılarını kapitalizm/sosyalizm çatışması ekseninde etkileyici bir biçimde dile getiriyor. Bu noktada Yol Ayrımı’nın Nihal karakterine yüklediği “fikirleri”, epey zorlama bulduğumu ve üzerine tam oturmadığını söylemeliyim. Ayrıca Mazhar-Nihal ilişkisiyle ilgili olarak da farklı bir finali görmeyi tercih ederdim. Böyle yazınca, Yol Ayrımı’nın tamamen iç karartan meselelerle uğraştığı düşünülmesin. Filmin neşesi Rutkay Aziz’in varlığı, Yol Ayrımı’na müthiş bir seyir zevki veriyor. Filmin en keyifli anları Şener Şen ve Rutkay Aziz’i birlikte izlediğimiz sekanslardı… İki usta oyuncu, usta bir yönetmenle birlikte harika bir işe daha imza atmışlar. Özetle Yol Ayrımı, Yavuz Turgul-Şener Şen ikilisinin belki en iyi filmi değil; fakat Şener Şen’in büyüleyici performansı için kesinlikle görülmeye değer.

Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!
Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!

Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!

Deprem uzmanlarından korkutan İstanbul uyarısı! Riskli ilçeleri açıkladılar
Deprem uzmanlarından korkutan İstanbul uyarısı! Riskli ilçeleri açıkladılar

Deprem uzmanlarından korkutan İstanbul uyarısı! Riskli ilçeleri açıkladılar

Çin, 'Türkiye rekor kırdı' diyerek duyurdu! 'NATO ülkelerinden Ortadoğu'ya kadar...'
Çin, 'Türkiye rekor kırdı' diyerek duyurdu! 'NATO ülkelerinden Ortadoğu'ya kadar...'

Çin, 'Türkiye rekor kırdı' diyerek duyurdu! 'NATO ülkelerinden Ortadoğu'ya kadar...'