• $32,3614
  • 34,9693
  • 2324.82
  • 9079.97
12 Nisan 2015 Pazar 02:00 | Son Güncelleme:

Moda hukuku taklitçilerin peşinde

Moda hukuku taklitçilerin peşinde

“Moda Hukuku” Türkiye’de yeni bir kavram olarak karşımıza çıksa da Amerika, İngiltere ve Fransa gibi ülkelerde sadece bu alanda uzmanlaşmış hukuk büroları var. Avukat Erdem Eren de Türkiye’de bir ilki gerçekleştirdi ve “Moda Hukuku Enstitüsü”nü kurdu. Erdem Eren, hayatımıza giren bu yeni hukuk dalını, en çok taklit edilen markaları ve ilginç davaları anlattı.

Sibel Ateş Yengin
sibel.ates@aksam.com.tr

MODA HUKUKU NEDİR?

Markanın kurulup tasarımları ürüne dönüştürme aşamasında fikri ve sınai hakların korunmasından başlayarak, üretim, pazarlama satış, tüketim ve sonrası aşamalarına kadarki süreçlerde ortaya çıkan bir hukuk dalı. Moda hukuku, sadece markanın korunması ve taklitçiliğin önlemesi için ihtiyaç duyulan bir hukuk disiplini değil. Sözleşmeler hukuku olmak üzere, uluslararası ticaret reklam, e-ticaret, rekabet ve tüketici hukuku gibi birçok hukuk disiplinini içinde barındırır. Bu nedenle moda hukuku, sektörde sürdürülebilir bir rekabetin parçası olmak isteyen birçok markanın ve girişimcinin bilmesi gereken yeni bir hukuk disiplini. Moda hukukunu bilmeyen marka ve girişimciler, telafisi mümkün olmayan durumlarla karşılaşabildikleri gibi oldukça ağır bedeller de ödüyorlar.

KORSAN YÜZÜNDEN ZARAR BÜYÜK

Milletlerarası Ticaret Odası'nın raporuna göre, Tu¨rkiye’deki taklitc¸ilik ve korsan piyasasının degˆeri 5.7 ila 9.6 milyar ABD dolarına denk geliyor  ve 135.000’ten fazla is¸ imkânı bu yu¨zden kaybedilmis¸. Sektördeki verilerin böylesine büyük olmasına karşın, yeterli bilinçlendirme yapılmıyor. Bir markayı taklit etmenin hukuken ağır yaptırımları olabileceğinin bilinci gazetelerde okuduğumuz ''polisler taklitçileri bastı, ürünler toplatıldı'' haberleriyle sınırlı kalmamalı. Bu konuda kamu spotları düzenlenmeli. Sosyal ağ kullanılarak ülkenin refah düzeyine kavuşabilmesi adına taklitçilikle mücadelenin önemi kamuoyuna etkili bir şekilde duyurulmalıdır

TAKLİTÇİLERE HAPİS CEZASI

Taklitçilikle savaşmak zor ve zahmetli bir süreç olsa da mücadele etmek ve karşılaşılan zararları en aza indirmek elbette mümkün. Örneğin Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ve birçok ülkenin imzaladığı Taklitçiliğe Karşı Ticaret Anlaşması ve Taklitçiliğe Karşı Avrupa Gözlemevi adında bir platform var. Bu platform çerçevesinde taklitçilik ve korsan ürünlerle ilgili veri toplanması, kamuoyunun bilgilendirilmesi, yaptırım direktifinin raporlanması gibi aktiviteler mevcut. Kanunlarımızda hukuki olarak neler yapılabileceği açık bir şekilde düzenlenmiş. Marka taklit suçu işleyenlere hapis ve ciddi para cezaları veriliyor. Ayrıca, işyerlerine kapatma cezası ve ticaretten men cezaları verilebiliyor. Ancak bir markanın taklit edilmesi durumunda; taklit malların toplatılması ve taklitçiler hakkında kamu davası açılması için marka sahibi tarafından savcılığa suç duyurusunda bulunması şart. Bu nedenle marka sahiplerinin piyasada taklitlerinin bulunup bulunmadığı konusunda piyasa araştırmaları yapması gerekir.

EN ÇOK LOUİS VUİTTON ÇAKMASI VAR

Taklit ürün endüstrisinde en çok Nike, Apple, Rolex, Samsung ve Louis Vuitton taklit ediliyor. Özellikle lüks pazar aktörlerinin taklitçilikten bir hayli etkilendiklerini ve bu konuda giderek hassaslaştıklarını biliyoruz. Örneğin Louis Vuitton (LVMH), taklitçiliğe karşı nasıl bir politika benimsediğini ve bu çerçevede neler yaptığını sosyal medya üzerinden kamuoyuna duyuruyor. LVMH’te taklitçiliğe karşı çeşitli pozisyonlarda mücadele eden ve yaklaşık 60 kişiden oluşan bir ekip bulunuyor. Bu ekip, Tayland’tan Fransa’ya kadar dünyanın her yerindeki marka haklarına tecavüz durumlarını değerlendirerek davalar açıyor.

TÜRK MARKALARI DA ÇALINIYOR

Ortadoğu pazarında Türk denim markası Little Big ve Loft’un taklit ürünleri satılıyor ve bu yönde hukuki süreçler başladı. Aynı şekilde, Sarar markası Çin’de  taklitçilik sorunuyla hukuki mücadele ediyor. Macaristan; Polonya ve Rusya’da da denim markalarımızın ürünleri taklit ediliyor. Markalarımızın bağlı olduğu dernek ve meslek odaları aracılığıyla taklit ürünler toplatılıyor ancak gümrüklerde mallara el konulsa da çok etkili bir süreç yönetimi sürdürülmüyor. İnternet satışı yapan birçok Türk markası sahte alan adları üzerinden maalesef taklit ediliyor. Örneğin, Türk tişört markası KAFT’ın taklitleri internet üzerinden satılıyor. Bununla ilgili önlemler alındı. Coach, Hermès, Tory Burch, Burberry gibi birçok lüks marka, milyonlarca dolarlık zarara sebep olan internet üzerinden korsan ürünlerin tespit edilmesi ve engellenmesi için ciddi eylem planları ve bütçeler ayırıyor. İnternet taklitçiliğine örnek bir dava da Amerikan lüks markası Coach’un açtığı dava. Taklitlerinin satışını yapan korsanlar hakkında 257 milyon dolarlık tazminat kazanmıştır.

MAHKÛMLARIN KIYAFETİNE BENZİYOR!

Bir başka örnekte ise, İtalya’nın ünlü moda markası Gucci, jean ve aksesuar markası Guess şirketine kendi markasını taklit ettiği gerekçesiyle New York’ta dava açmıştır. Gucci, sahte mallardan elde edilen kârın 3 katının, maddi manevi zararının ve mahkeme masraflarının karşılanmasını talep etmiş. Gucci tarafından iddia edilen söz konusu marka ihlali kapsamında, Gucci’nin kırmızı-yeşil-kırmızı şerit motifini, iç içe geçen GG harflerini taklit edildiğini ileri sürmüştür. Mesela İspanyol markası Zara, Nazi toplama kamplarında Yahudi mahkûmlara giydirilen üniformalara benzerliği nedeniyle tepkilere neden olan çocuk tişörtünü özür dileyerek satıştan kaldırmıştı.

RİHANNA DAVAYI KAZANMIŞTI

Çarpıcı davalara örnek olarak Rihanna ve TopShop markası arasında açılan telif hakkı davasını gösterebiliriz. Bu davada, TopShop markasının, Rihanna’nın görselini tişörtlerinde izinsiz olarak kullandığı için yaklaşık 5 milyon dolarlık tazminat ödenmesine karar verilmişti. Kararı temyiz eden TopShop markasının talebi yüksek mahkeme tarafından da reddedilerek, Rihanna lehine kararı onamıştı. Spor ayakkabı markası New Balance, modanın ikonik ismi Karl Lagerfeld’in tasarladığı spor ayakkabısında renk, tasarım ve markanın logosu olan baş harfinin kullanılması gibi benzerlikler yüzünden fikri haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle açtığı davayı da yine örnek olarak gösterebiliriz. 

Bakan Uraloğlu tarih verdi: İki ili birbirine bağlamış olacağız
Bakan Uraloğlu tarih verdi: İki ili birbirine bağlamış olacağız

Bakan Uraloğlu tarih verdi: İki ili birbirine bağlamış olacağız

Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı
Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı

Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı

Diyarbakırlı Saliha Gündüz'ün Başkan Erdoğan sevgisi: O anları 24 TV'ye anlattı
Diyarbakırlı Saliha Gündüz'ün Başkan Erdoğan sevgisi: O anları 24 TV'ye anlattı

Diyarbakırlı Saliha Gündüz'ün Başkan Erdoğan sevgisi: O anları 24 TV'ye anlattı