• $32,328
  • 35,1225
  • 2299.91
  • 9050.69
10 Ekim 2014 Cuma 02:01 | Son Güncelleme:

Dorian’ın gerçek portresi

Dorian’ın gerçek portresi

Dorian Gray’in Portresi, yayımlanışından tam yüz yirmi yıl sonra ilk defa sansürsüz olarak, açıklamalı notlar, renkli ve siyah beyaz görseller eşliğinde...

Ezgi Akça
kitap.eki@aksam.com.tr

Olağanüstü güzellikteki bir genç adamın, çekiciliğiyle gelen güce kapılarak yozlaşmasını anlatan Dorian Gray’in Portresi, adeta baskıcı Victoria döneminin sonunu ilan etmiş, yayımlanmasını takiben olanlar nedeniyle de edebiyata farklı bir gözle bakılmasına neden olmuştu. Gelgelelim Victoria dönemi insanlarının hiçbir şekilde bilmediği bir Dorian Gray daha vardı. Bu roman ki İngiliz basınının “iğrenç”, “bayağı”, “pis”, “zehirli” nitelemeleriyle mahkûm ettiği romandan çok daha gözü pekti. Nitekim Wilde, 1891 yılında, onu eleştirenlere kulak vererek romana eklemeler yapmış, özellikle romandaki “ahlaksız” öğeleri yumuşatmıştı. Ayrıca romanın ilk editörü de, okurların hassasiyetini rencide edeceği gerekçesiyle birçok müdahalede bulunmuştu. 
Wilde’ın yayıncısına teslim ettiği metin ile romanın yayımlanan versiyonu arasındaki farkları bugüne kadar birkaç akademisyen dışında kimseler bilmiyordu. Nihayet, yayımlanışından tam yüz yirmi yıl sonra, akademisyen ve edebiyat eleştirmeni Nicholas Frankel’in kılı kırk yaran titiz çalışmasıyla, Dorian Gray’in Portresi sansürsüz olarak, hem de açıklamalı notlar ve kapsamlı görseller eşliğinde yayımlandı. Kitap bu ay Ülker İnce’nin özenli çevirisiyle Everest Yayınları tarafından basıldı ve raflardaki yerini aldı.  
Romanın konusundan kısaca bahsedecek olursak, Ressam Basil Halward, Dorian Gray’in güzelliğinden çok etkilenmiş, ona âşık olmuştur ve bu duygunun tesiriyle onun muazzam bir portresini yapmaya soyunur. Basil’in yakın dostu Lord Henry ise, keskin zekâsı ve siynik tutumuyla, görür görmez çekimine kapıldığı Dorian için adeta bir Mefistofeles rolü oynar ve onu “yaşamaya”, güzelliğinin verdiği gücü elinden geldiğince kullanmaya teşvik eder. Ancak zaman içinde Dorian’ın adeta Narkisos gibi kendiyle başı dönecek, genç bir kızın ölümüne neden olacak ve ahlaksız ilişkiler yaşadığı karanlık bir dünyaya sürüklenecektir. Bunun sonucunda, Dorian’ın güzelliği değişmez, hatta belki daha da baştan çıkarıcı bir hal alır, ancak bir yerde onun ruhunu temsil eden portresi, esrarengiz bir şekilde giderek çirkinleşip Dorian’ın yaşadığı ahlaki ya da psikolojik çöküntüyü -ya da toplumun gözünde düştüğü durumu- açığa vurur. Dorian’ı -Ressam Basil’i de- kötü bir son beklemektedir.
İrlandalı oyun yazarı, romancı, kısa öykücü ve şair Oscar Wilde yapıtlarıyla olduğu kadar yaşamıyla da yüzyıla damga vurmuş, yaşamı, ahlak anlayışı, eşcinsel aşklarıyla gündemden asla düşmemişti. Babası tanınmış bir göz cerrahı olan sanatçının annesi Jane Francesca Wilde ise, ünlü bir şairdi. Dublin’deki Trinity College ve sonra Oxford Üniversitesi’nde eğitim gören Wilde, ünlü bir oyun yazarı ve romancı olarak tanınmadan önce, “estetikçilik”in ya da “sanat için sanat” tutkusunun başta gelen sözcüsü oldu. Ancak ününün doruğunda “uygunsuz ilişki” suçunu işleyerek iki yıl ağır hapis cezasına çarptırılan Wilde, sonrasında yokluk içinde yaşamış ve 1900 yılında Paris’te, fakir bir otel odasında ölmüştü. 

Belki başka çağlarda…

Bugün Paris’teki mezarını her yıl binlerce hayranının ziyaret ettiği ve mezar taşını öpücüklerle bezediği Wilde’ın en sevilen eseri hiç kuşkusuz Dorian Gray’in Portresi olmuştur. Nitekim roman Wilde’ın sıra dışı kişiliği hakkında da önemli ipuçları sunar. Wilde kendini Dorian’ın portresini yapan Ressam Basil Hallward olarak görmüştür. Ancak okurlar ve eleştirmenlerin büyük bir kısmı, gerek nüktedanlığı, siynikliği, söz cambazlığı, gerekse ahlaki değerleri keskin bir zekâyla ters yüz etmesiyle onu Dorian’ın aklını çelen Lord Henry ile özdeşleştirmiştir. Wilde’ın kendisi ise, aslında Dorian olmak istediğini söylemiş, “belki başka çağlarda,” diye eklemiştir. Zira Antik Yunan’da hoş görülen ve açık bir şekilde yaşanan eşcinsel aşkı, Wilde’ın yaşadığı dönemde, “Sert ve çirkin bir püritanizmin, tuhaf bir şekilde yeniden dirilmesiyle,” mahkûm edilmiştir. 
Bu hoşgörüsüzlük 1895 ilkbaharında son sınırına varır ve Wilde, ününün doruğunda, “uygunsuz ilişki işlediği” zannıyla tutuklanıp iki yıl hapse mahkûm olur. Sevgilisi Douglas’ın Oueensberry Markisi olan babası kavgacı, nüfuslu ve eşcinsellerden nefret eden bir kişiydi. Oğlunun Wilde’la ilişkisini öğrenir öğrenmez dizginlemeye çalışan Queensberry, Wilde’ı oğlancılık suçu işlemekle itham etmişti. Bunun üzerine Wilde, Queensberry’nin suçlamalarını dizginlemek ve öç almak için ona karşı hakaret davası açtı. 
Ancak Oscar Wilde, düşmanını hafife almıştı. Queensberry ve avukatları özel dedektifler tutmuş, Wilde’ın bizzat oğlancılık suçu işlediğini kanıtlamak için Londra’daki eşcinsellerin yeraltı dünyasının karış karış araştırmışlardı. Bunu skandallar ve Wilde’ın mahkûmiyeti takip etti. Ahlakçı, muhafazakâr Viktorya döneminin öteki yüzünü gösteren Wilde’ın davası, bir yerde Dorian Gray’in Portresi’nin de devamı niteliğine bürünüyordu. 
Her şey bir yana, Dorian Gray’in okur ve eleştirmenlerin gözündeki popülaritesi hiçbir zaman azalmadı. Gelgelelim bu gizemli ve sıra dışı edebiyat klasiğinin “özgün” halini okumak; önsöz ve içindeki dipnotlar sayesinde romanın yaratıldığı döneme, yaratım sürecine ve bu sürecin ardındaki dinamiklere en ince ayrıntısına kadar tanık olmak; siyah beyaz ya da renkli görseller sayesinde yazıldığı dönemi ve sanat tarihi içerisindeki yeri hakkında etraflıca bilgi edinmek, sadece Oscar Wilde hayranları için değil, tüm edebiyatseverler için de kolay bulunan bir nimet değil...

Dorian Gray’in Portresi 
Oscar Wilde 
Everest Yayınları, 2014 
316 sayfa

Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!
Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!

Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!

Deprem uzmanlarından korkutan İstanbul uyarısı! Riskli ilçeleri açıkladılar
Deprem uzmanlarından korkutan İstanbul uyarısı! Riskli ilçeleri açıkladılar

Deprem uzmanlarından korkutan İstanbul uyarısı! Riskli ilçeleri açıkladılar

Çin, 'Türkiye rekor kırdı' diyerek duyurdu! 'NATO ülkelerinden Ortadoğu'ya kadar...'
Çin, 'Türkiye rekor kırdı' diyerek duyurdu! 'NATO ülkelerinden Ortadoğu'ya kadar...'

Çin, 'Türkiye rekor kırdı' diyerek duyurdu! 'NATO ülkelerinden Ortadoğu'ya kadar...'