• $32,3784
  • 35,0726
  • 2326.03
  • 9090.34
13 Şubat 2015 Cuma 15:32 | Son Güncelleme:

Çin tarzında ‘bir delinin güncesi’

Çin tarzında ‘bir delinin güncesi’

Çinlilerin “Çun Lu” dedikleri, Batı’da “Lu Xun” diye yazılan Lu Hsun’un yazar olarak Batılılarca keşfedilmesi 1966 yılına rastlar.

Adnan ÖZER

adnan.ozer@aksam.com.tr

Çin Kültür Devrimi’nin ilk yıllarına gidiyoruz; o yıl Polonyalı gazeteci K. S. Carol Çin içinde koşturmaktadır. Lakin bu koşturması boşunadır, Başkan Mao tüm Çin ordusunu herhangi bir entelektüel faaliyet olmasın diye teyakkuza geçirmiştir, ne kaldı ki bir yabancı gazeteciye röportaj verilsin. Ama Carol oradan önemli bir izlenimle dönecektir; Lu Hsun ismini o sıralarda Çin’deki en saygın kişi olarak not eder (Carol bu izlenimlerini bir yıl sonra ‘The Other Comunism’ (Hill and Wang) adıyla kitaplaştırır. 

1936 yılında vefat eden Lu Hsun 1930 yazar kuşağının da en saygın ismidir. O ne kadar Gogol’a hayran olsa da Çinli okur onu o yıllarda Maksim Gorki’yle bir tutmaktadır. Polonyalı gazeteci Gorki’yle onun arasında birtakım benzerlikler de bulacaktır. Fiziki benzerlik vardır bir kere; ikisi de kısa boylu, zayıf ve dikkat çekici bıyıklara sahiptir. İkisi de sosyalist devrimi katıksız desteklemişler ama hiçbir zaman Komünist Parti üyesi olmamışlardır. İkisininin de tüberkülozdan vefatı ayrı bir benzerliktir. Lu Hsun 4 Mayıs 1919 tarihinde genç bir yazar olarak ülkesini aşağılayıcı Versalles Anlaşması’nı protesto hareketinin başını çekenler arasındadır. Bu hareket aynı zamanda Çin ulusçuluğunun ilk büyük çıkışıdır.1881 yılında Shaoixing’de doğan,  yazar ismi olarak Zhon Shuren ve Lu Sin adlarını da kullanan Lu Hsun, birçok Batı kaynağında, başlangıç tarihi için XX. yüzyılın başları verilen modern Çin edebiyatının öncü ve kurucu yazarı olarak geçmektedir. Meraklılar yazarın hayatı için David Pollard’ın ‘The True Story of Lu Xun’ (Hong Kong, The Chinese University Press, 2002, 242 sf.) adlı kaynağa başvurabilirler.

LEHÇE DERYASI

Lu Hsun’u niye konu ettik? İlk Türkçe kitabı yayımlandı da ondan. Onun ‘Bir Delinin Güncesi’ adlı eseri geçtiğimiz günlerde yayımlandı. Yayınevini ve çevirmeni ne kadar tebrik etsek azdır. Bugünlerde böyle eserler yayımlamak, çevirmek de delilikle iştigal etmek gibi... Okur bulacak mı..? Soru bu! Nasıl Hemingway, Tanpınar, Borges okumadan XX. Yüzyıl dünya edebiyatını tatmış sayılmazsak, Lu Hsun okumadan da sofraya oturmuş sayılmayız. Modern Çin edebiyatına  giriş yapacağımız kapı da yine odur. Daha da teşvik edici olsun diye sükseli bir motto koyalım: “Lu Hsun Çin’in Borgesidir.” Batı edebiyat çevrelerinin lafı bu.

“Bir Delinin Güncesi” bir hikâye kitabı. Bu hikâyeler erken bir post modern tarza sahip oldukları için ‘anlatı’ da diyebiliriz onlara. Kitaptaki ilk hikâye 1918 yılının Mayıs ayında “Xin Qingnian” (Gençlik) adlı dergide yayımlanır. Lu Hsun bu hikâyede Bai Hua diye bilinen Çin kültür dilini kullanır. Malum Çin bir diller ve lehçeler deryasıdır. Sonraki hikâyelerde halk dilini tercih edecektir.

“Bir Delinin Güncesi”nin Gogol’den mülhem olduğunun söylemeye gerek var mıdır, bilmem, hikâyeler aynı temadan: Paronoyaya varan bir şeklide akıl hastalığı çeken bir adamın karanlık (meşum) gerçeği işaret etmesi. İnsan zihninin yüksek katına hitap eden mesajıyla o karanlık gerçeğin maskesini indirmekte Lu Hsun. Latinlerin ‘insan insanın kurdudur’ vecizesini biliriz, yazar bu hikâyelerinde onu metafor olarak kullanıyor. Aynı zamanda da insanın kötülüklerinin alegorisi olarak. Hikâyelerdeki kahraman komşuları, arkadaşları, hatta ağabeyi tarafından yenilmekten korkuyor, dehşetli korkuyor... Lu Hsun, bugünlerde yine moda olan insanın insanı yediği distopik tarzı mı keşfetmiş acaba..?! Okumadan bilinmez.

Dış ticaret açığı yüzde 44,2 azaldı
Dış ticaret açığı yüzde 44,2 azaldı

Dış ticaret açığı yüzde 44,2 azaldı

Emeklilere indirimli bilet müjdesi!
Emeklilere indirimli bilet müjdesi!

Emeklilere indirimli bilet müjdesi!

Tam 1,5 milyar... Dış kaynak akışı bu yıl da hız kesmedi
Tam 1,5 milyar... Dış kaynak akışı bu yıl da hız kesmedi

Tam 1,5 milyar... Dış kaynak akışı bu yıl da hız kesmedi