• $32,5633
  • 35,1375
  • 2330.33
  • 9079.97
14 Şubat 2014 Cuma 05:27 | Son Güncelleme:

Terzi kızın kara masalı

Terzi kızın kara masalı

Adnan ÖZER
adnan.ozer@aksam.com.tr

“Bir Stradivarius alacak kadar kazanmadım. On altı yaşında bir kızım var, bu tür savurganlıklara da girecek biri değilim. Aynı apartmanda oturuyorum, arabamı da değiştirmedim.” Bu sözler, geçtiğimiz birkaç yıl içinde İspanya’da 3 milyondan fazla satan “El Tiempo Entre Costuras”, Türkçede İki Dikiş Arasında Zaman adıyla yayımlanan romanın yazarı Maria Dueñas’a ait (Duenyas okunur). 1964 yılında İspanya’nın Ciudad Real şehrine bağlı Puertollano ilçesinde doğan Maria Dueñas Vinuesa’nın yazarlık öyküsü, edebiyat dünyası için uyarlayacak olursak, bir ‘peri masalı’. Öyküyü anlatalım: Maria Dueñas, Murcia Üniversitesi’nde İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirip, yine aynı üniversitede doktora yaptıktan sonra akademik yaşamını Amerika’da sürdürür. Derken yine Murcia Üniversitesi. Üniversite koridorlarında böylece bir 20 yıl geçirir. 

“BU ROMAN TUTAR”

Bir gün, akademik çalışmaların dışında bir şeyler yazmak isteği dolar içine. Kendisi de sonradan ‘gecikmiş’ bir yazar olduğunu belirtecektir ya, zevk için yazacaktır. Bir roman! Tasarımıyla, kurgusal incelikleriyle, kâğıda aktarılmasıyla hayatına yeni bir anlam katacak bir süreç. Bir terzi kızın sıradan hayatının allak bullak olmasıyla zorlu bir tarihsel kesitin öznelerinden birine dönüştüğü hikâyede karar kılar. Madrid’te Kraliyet Sarayı’na birkaç adımlık mesafedeki Paja Meydanı’nın hemen yakınındaki bir sokakta başlayan hikâye, ilk bir iki pasajdan sonra Akdeniz’in bir başka ucuna, ta Fas’a kadar uzanacaktır. Dueñas konu seçimi için açıklamalarda bulunmasa da -yazarların böyle bir zorunluluğu yok, önemli olan nasıl yazdıkları- araştırmacılar boş duracak değil. Yazarın kimi yakınlarından öğrendiklerine göre, Fas’ta yaşam sürmüş İspanyollar arasında Dueñas ailesinden de birileri vardır... 
Öykümüz, özellikle yazar adaylarını etkileyeceğini düşündüğümüz bir sahneyle devam ediyor: 2009 yılının başlarında bir gece. İspanya’nın büyük yayın grubu olan Planeta’nın “Temas de Hoy” (Günün Konuları diye çevrilebilir) serisinin editörü Raquel Gisbert yatağına çivilenmiş gibidir. Gisbert, Antonia Kerrigan Edebiyat Ajansı’ndan Lola Gulias’ın ‘mutlaka okumalısın’ notuyla gönderdiği 600 sayfalık bilgisayar çıktısı roman dosyasını elinden bırakamamaktadır. Gisbert’in kendi açıklamasında olduğu gibi, yüz sayfalık su içme aralarını saymazsak. Okuduğu dosya Maria Dueñas adlı hiç tanımadığı birinin ilk romanıdır: İki Dikiş Arasında Zaman. O zaman 41 yaşını süren editör hemen ertesi günü Lola Gulias’ı telefonla arar: “Lola, tamamdır, bu roman tutar”. Raquel Gisbert, romanın ilk basımının 3. 500 adetlik mütevazı bir tirajla yapıldığını söylüyor; 2009 Madrid Kitap Fuarı’na da bu tirajla girmişler. “2010’da ise adeta satış kapıları açıldı; önce bir 5 bin bastık, sonra da 20 bini bitirdik. İspanya’da kâğıt krizi var, biliniyor, tirajlar 1734 kopyaya kadar indi, 2010 verilerine göre.” Bu bilgileri olduğu gibi Gisbert’ten aktarıyoruz. Velhasıl Temas de Hoy yöneticilerinin başından beri bekledikleri satış patlaması sonunda gerçekleşir. İspanya’da bestseller terimi bir yılda 20 bin satışa ulaşan kitaplar için kullanılıyor. Gisbert’in, bu mührü kapan romanın, yıl bitmeden 1 milyondan fazla satması üzerine söylediği de ilginç: “Bundan ötesi için ne diyeceğimizi bilemedik.” 
Bugün itibariyle 35 dile çevrilmiş -bu bilgi Türkiye’deki yayıncısından- İki Dikiş Arasında Zaman yine aynı adla İspanya’da dizi film yapıldı (Antena 3), seyriyle evleri şenlendirdi. İki de ödül aldı. Satışını soracak olursanız; yaman bir rakam: 3 milyondan fazla! Daha ilk romanıyla İspanya’nın 200 kişilik çok satan yazarlar kulübünün -ki orada Carlos Zafon, Matilde Asensi ve Javier Sierra gibi isimler var- en önde gelenlerinden olan Maria Dueñas 2012 yılında bir roman daha ekledi bu peri masalının sonuna: Mision Olvido (Görevimiz Unutmak). Dueñas geçenlerde üçüncünün de eli kulağında olduğunu açıkladı. 
New York Times Bestseller markasının tutkulu bir takipçisi haline gelen yayıncılarımız artık ismini zor telaffuz ettikleri yazarlara yöneliyorlar. Psiko-lenguistik sorunlarını aşıyorlar, bu da iyi! Sıra Polonyalılara da gelecek, böyle bir satış olsun da, isterse isminde beş on sessiz harf olsun! (Dilimde tüy bitmişti bu kadının romanını yayımlayın diye. Bunun hakkıyla söylüyorum.) Daha beklerim derken, İki Dikiş Arasında Zaman yayımlanıverdi. Türkçe metin olarak 656 sayfa tutmuş. Orijinal dilinden Pınar Aslan çevirmiş. Yayınevini ve Pınar Aslan’ı peşinen tebrik ediyorum. Elimde iyi basılmış bir kitap var; yüzlerce sayfada bir çevirmen hâkimiyeti.

TARİHSEL SÜRECİN ÖZNESİ

İki Dikiş Arasında Zaman neyi anlatıyor? Filmler için kullanılıyor, romanlar için niye kullanılmasın, bu bir “ dönem romanı”. 1930’lardan İkinci Dünya Savaşı’na uzanan bir süreç. 20. yüzyıl Avrupa tarihinin içten içe kaynayan, sonunda da patlak veren ibretlik bir tarihsel dilimi. Bu dönemin İspanya için önemi bir başkadır. Bilindiği üzere İspanya 17 Temmuz 1936 -1 Nisan 1939 tarihleri arasında son derece trajik bir iç savaş yaşadı. Romanın kahramanı Sira Quiroga iç savaş öncesinde yeteneği sayesinde henüz yirmisine basan genç bir kız olarak çalıştığı dikimevinde iyi bir terzi olup çıkmıştır. Sira romanın başlarında nişanlanır. Nişanlısının da etkilemesiyle, bu terzilik işinin evliliklerinde iyi bir geçim imkânı sağlamayacağına kanaat getirip memur olmayı kafasına koyar. O dönem daktilo bilmek devlet kapılarını aralıyor ya, Sira da bu maharet için bir daktilo satın almak ister... Daktilo alırken çok büyük bir maceranın birinci sınıf biletini aldığını nereden bilecek?! O bilet kendisini İkinci Dünya Savaşı’na tutuşma arifesindeki Avrupa’nın büyük devletleri Almanya ve İngiltere’nin entrikaları arasına gönderecektir. Sira’nın bileti aslında “aşk” adına alınmış, ateşli bir davettir. Anlaşılacağı üzere, onu nişanlısından koparan, şimşek gibi çarpan bir aşkın daveti… Türkçede güzel bir deyiş vardır; “Gör başına neler gelir!” Tam da böyle, Madridli genç terzi, kendi halinde yetenekli ve güzel bir kız iken zorlu bir tarihsel sürecin öznelerinden biri olur... Buradan ötesine –tabii ayrıntılara da- “filmin sonunu anlatmamak” esprisine uygun bir şekilde değinmeyeyim. Romanın vad ettiği keyifli okumaya halel gelmesin.
Yalnız şu kadarına değinmekte fayda var; romanın arka planını tarihi gerçekler ve onların içinde yer alan kişiler oluşturuyor. Maria Dueñas, bunlar için biyografiler, tarihi araştırmalar, akademik makaleler üzerinde bir hayli çalışmış. Milli Kütüphane’de, bazı Fas kurumlarında ve İngiltere Kew Ulusal Arşiv’de. Ayrıca o dönemde Fas’ın Tanca ve Tetuan şehirlerinde yaşayanların tanıklıklarına başvurmuş.

Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı
Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı

Murat Kurum, BAYKAR'ı ziyaret etti: Türkiye'nin geleceğine olan inancım arttı

Belçika'dan terör provokasyonlarına ilişkin açıklama: PKK Avrupa'da tanınmış bir terör örgütüdür
Belçika'dan terör provokasyonlarına ilişkin açıklama: PKK Avrupa'da tanınmış bir terör örgütüdür

Belçika'dan terör provokasyonlarına ilişkin açıklama: PKK Avrupa'da tanınmış bir terör örgütüdür

Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!
Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!

Vatandaş, 'Bize neyin sözünü verebilirsiniz?' diye sordu... İstanbul'a yeni metro müjdesi!